اختیار فروش تبعی چیست؟

تامین مالی با اوراق اختیار فروش تبعی

گروه بورس- تامین مالی کم‌هزینه با اوراق اختیار فروش تبعی یکی از راه‌های توسعه‌ای بازار سرمایه است. علی صحرائی مدیرعامل بورس تهران گفت: بازار اختیار فروش تبعی از کم‌هزینه‌ترین و سریع‌ترین فرآیند انتشار در مقایسه با سایر روش‌های تامین مالی برخوردار است. وی در ادامه گفت: این بازار ضمن تضمین حداقل بازدهی برای سرمایه‌گذاران و نیز حمایت از سهام پایه و جلوگیری از فشار فروش منجر به عدم خروج پول از بازار سهام و افزایش نقدشوندگی سهام پذیرفته شده در بورس می‌شود. مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران گفت: شرکت‌های فعال در بازار سرمایه می‌توانند با بهره‌گیری از ابزار اختیار فروش تبعی روند تامین مالی خود را در مدت زمان کوتاهی به سرانجام برسانند. با بهره‌‌گیری از این ابزار، تامین مالی بنگاه‌‌های اقتصادی با هزینه کمتر و در اسرع وقت امکان‌پذیر شده است و نویددهنده ارتقای تامین مالی در سطح بازار سرمایه هم از نظر نرخ و هم از نظر سرعت دسترسی به منابع مالی است. وی ادامه داد: اوراق اختیار فروش تبعی با تسهیل فرآیند تامین مالی در بورس، میزان گرایش شرکت‌‌ها به بورس برای تامین مالی با بهره‌‌گیری از این روش را افزایش داده است.
استقبال شرکت‌ها
صحرائی از تامین مالی بیش از ۲۰ شرکت به واسطه این ابزار در بورس تهران خبر داد و یادآور شد: استقبال شرکت‌‌ها برای تامین مالی از طریق بازار اختیار فروش تبعی به شکل فزاینده‌ای افزایش یافته است. مدیرعامل بورس تهران به تامین مالی ۲۹۵ هزار میلیارد ریالی انواع ابزار معاملاتی در بورس تهران طی سال ۹۷ اشاره کرد و در ادامه گفت: امروزه به تناسب رشد بازارهای مالی و بین‌المللی شدن آن، طراحی و توسعه ابزارهای نوین متناسب با نیازهای سرمایه‌‌گذاران مختلف، نقش قابل‌‌توجهی در توسعه بورس‌ها داشته است، بازارهای مالی پیشرفته به ارائه ابزارهای مالی سنتی بسنده نکرده و در تلاش برای ارائه ابزارهای مالی جدیدی هستند.
راه‌اندازی ابزارهای نوین
بورس اوراق بهادار تهران نیز همواره درصدد مطالعه و راه‌اندازی ابزارهای نوین معاملاتی متناسب با نیازهای بازار سرمایه ایران بوده و طی سال‌‌های اخیر با معرفی ابزارهایی همچون قراردادهای آتی تک‌سهم و سبد سهام، قراردادهای اختیارمعامله و اوراق اختیار فروش تبعی گام‌های اساسی در این زمینه برداشته است. صحرائی به بیان تعریفی از اوراق اختیار فروش تبعی، پرداخت و گفت: این اوراق، اختیار فروش تعداد مشخصی از دارایی پایه به «قیمت اعمال» تعیین شده در «اطلاعیه عرضه» در تاریخ سررسید را به خریدار آن می‌‌دهد و مهم‌ترین ویژگی آن، این است که خریدار اوراق اختیار فروش تبعی باید سهام پایه اوراق را به ‌طور همزمان در اختیار داشته باشد، این بدان معنی است که در صورت تامین مالی یک شرکت یا بنگاه اقتصادی به عنوان عرضه‌کننده اوراق اختیار فروش تبعی، سرمایه‌‌گذار سهام پایه را نیز از عرضه‌‌کننده خریداری می‌کند.
مبلغ پرداختی توسط خریدار
وی یادآور شد: هر روز به صورت سیستمی، تعداد اوراق تبعی تحت مالکیت سرمایه‌‌گذار با مانده سهام شخص مقایسه می‌شود. مجموع تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت هر خریدار در پایان هر روز معاملاتی، حداکثر باید به تعداد کل دارایی پایه متعلق به وی با رعایت محدودیت‌‌های معاملاتی باشد. در غیر این صورت اوراق اختیار فروش‌ تبعی مازاد، فاقد اعتبار بوده و مبلغ پرداختی اختیار فروش تبعی چیست؟ توسط خریدار پس از کسر هزینه‌‌های مربوطه، به عنوان خسارت به عرضه‌‌کننده تعلق می‌گیرد.مدیرعامل بورس تهران هدف اولیه از انتشار اوراق تبعی را حمایت از سهام توسط ناشران و سهامداران عمده شرکت‌‌ها دانست و تصریح کرد: این روش در مقایسه با بازارگردانی سهام در بازار نقد از یک‌سو جذاب‌تر و کم‌هزینه‌تر است و از سوی دیگر بازدهی تضمین‌شده برای سرمایه‌‌گذاران به همراه دارد. همچنین امروز کارکردهای دیگری از جمله تامین مالی نیز برای آن تعریف شده است.
فرآیند انتشار
وی به بیان مزایای اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت و گفت: این اوراق از کم‌هزینه‌ترین و سریع‌ترین فرآیند انتشار در مقایسه با سایر روش‌‌های تامین مالی برخوردار است. مزیت دیگر این اوراق عدم خروج پول از بازار سهام و کمک به افزایش نقدشوندگی سهام پایه است ضمن اینکه تضمین حداقل بازدهی برای سرمایه‌‌گذاران و نیز حمایت از سهام پایه و جلوگیری از فشار فروش از دیگر مزایای این اوراق به حساب می‌‌آید.
دستورالعمل عرضه
صحرائی افزود: اوراق اختیار فروش تبعی برای اولین‌‌بار در ۲۵ مرداد ۹۱ و روی سهام شرکت پتروشیمی کرمانشاه منتشر و به بازار معرفی شد. در سه ماهه پایانی سال ۹۲ و در شروع سال ۹۳ بازار شاهد افت بی‌سابقه قیمت‌ها و به موازات آن کاهش حجم معاملات در بخش سهام بوده است، لذا در تیرماه ۱۳۹۳ به صورت همزمان روی ۲۹ سهم پایه فعال در بورس اوراق بهادار تهران، اوراق اختیار فروش تبعی تعریف و به بازار عرضه شد تا بتواند در جلوگیری از فشار فروش موثر واقع شود که در این میان، ۲۶ نماد اوراق اختیار فروش تبعی در سررسید مطابق با دستورالعمل قبلی (دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران)، قابلیت اعمال داشته و توسط عرضه‌کنندگان اوراق تبعی تسویه شد.
دلیل اصلی عرضه
وی ادامه داد: تا پیش از سال ۹۵، دلیل اصلی عرضه اوراق اختیار فروش تبعی از سوی عرضه‌کنندگان، حمایت از سهام در بازار به منظور جلوگیری از فشار فروش بوده، اما با تغییر روند بازار و سهولت استفاده از این ابزار در مقایسه با سایر روش‌‌های تامین مالی، تامین مالی کوتاه‌مدت دلیل اصلی انتشار اوراق فوق مطرح شد. اولین انتشار با هدف تامین مالی روی سهام شرکت پتروشیمی جم صورت گرفت و به سرعت با استقبال روبه‌رو شد، زیرا در مقایسه با سایر روش‌های تامین مالی مانند انتشار اوراق بدهی، اخذ وام و … با سرعت بیشتر و هزینه کمتری قابل اجرا بوده است. ناشر اوراق تبعی از طریق عرضه سهام در بازار نقد، اقدام به تامین مالی کرده و تضمینی در قالب اوراق اختیار فروش تبعی به سهامدار می‌‌دهد.
حجم سهام پایه اوراق
مدیرعامل بورس تهران به تایید کمیته فقهی اشاره کرد و افزود: از آنجایی که در بسیاری از موارد، حجم سهام پایه اوراق تبعی که به فروش می‌رود، درصد قابل توجهی از سرمایه شرکت بوده و ریسک از دست دادن جایگاه مدیریتی را برای ناشر تبعی به همراه دارد، طرح تامین مالی پیشنهادی بورس با تایید کمیته فقهی، با عنوان «تامین مالی شرکت‌‌ها با استفاده از خرید سهام توسط سرمایه‌‌گذاران همراه با حق اختیار فروش تبعی و خرید حق اختیار خرید توسط ناشر یا دارنده سهام» برای اولین بار روی سهام پایه شرکت اختیار فروش تبعی چیست؟ مخابرات ایران در سال ۱۳۹۵صورت گرفت. وی خاطرنشان کرد: ارزش تامین مالی صورت گرفته در بازار اوراق اختیار فروش تبعی در سال ۱۳۹۶ به بیش از ۲۳۰۰میلیارد تومان رسید که نسبت به سال ۱۳۹۵ با رشد قابل توجهی همراه بوده است. همچنین در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۷ نیز، مبلغ ۲۶۴۳ میلیارد ریال از این محل تامین مالی شده است. اوراق اختیار فروش تبعی توانست در سال گذشته، بیش از ۱۸ درصد از سهم کل تامین مالی انجام شده در بورس که شامل تامین مالی از محل انتشار اوراق بدهی و افزایش سرمایه (از محل مطالبات و آورده نقدی سهامداران) نیز بوده است را به خود اختصاص دهد.
محدودیت‌ها
مدیر عامل بورس تهران در ادامه افزود: در اواخر سال ۹۶، انتشار اوراق تبعی با محدودیت‌‌هایی همراه شد که دلیل آن وجود ابهاماتی در دستورالعمل مربوطه بود. لذا با توجه به اهمیت این ابزار برای بورس تهران، بازنگری دستورالعمل در دستور کار قرار گرفت. همچنین به دلیل برخی ابهامات مطرح شده، طرح انتشار اوراق تبعی با هدف تامین مالی، مجددا در کمیته محترم فقهی سبا مطرح شد که مورد تایید قرار گرفت و دستورالعمل نهایی پس از بررسی در کمیته تدوین مقررات با حضور ارکان بازار، در تاریخ ۱۴ شهریور ماه ۹۷ به تصویب هیات مدیره محترم سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.
توسعه ابزارها
وی به تصویب دستورالعمل جدید اشاره کرد و گفت: تصویب دستورالعمل جدید با عنوان «دستورالعمل معاملات اوراق اختیار فروش تبعی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس» با تسهیل فرآیندهای اجرایی همانند توثیق خودکار سهام خریداری شده بدون نیاز به انجام تشریفات اضافی و سهولت در واگذاری اختیار خرید تبعی توسط سرمایه‌‌گذار گام مهمی در راستای توسعه این ابزار بوده است. صحرائی به مزایای دیگر دستورالعمل جدید پرداخت و افزود: از جمله مزایای دیگر دستورالعمل جدید می‌توان به فراهم‌سازی امکان اعمال اوراق اختیار فروش تبعی توسط سرمایه‌‌گذار در هر شرایطی (در سود، در زیان، بی‌تفاوت)، پیش‌بینی وجود معاملات ثانویه، پیش‌بینی دقیق جرایم و خسارت‌ها و … اشاره کرد.
توسعه بازار اوراق
مدیرعامل بورس تهران ارتقای تامین مالی را از رسالت‌های اصلی بورس تهران عنوان کرد و گفت: بورس تهران در راستای رفع مشکلات احتمالی و توسعه بازار اوراق اختیار فروش تبعی حداکثر تلاش خود را به کار خواهد گرفت، تا فعالان بازار بتوانند از مزایای این ابزار به نحو احسن بهره‌مند شوند، چرا که تسهیل فرآیندهای تامین مالی و افزایش سهم بازار سرمایه در تامین ‌مالی بنگاه‌‌های اقتصادی از رسالت‌های اصلی این شرکت است. علی صحرائی در پایان با اشاره به اولین تامین مالی انجام شده مطابق دستورالعمل جدید برای شرکت سرمایه‌‌گذاری صباتامین در حدود ۲۰۰۰ میلیارد ریال، ابراز امیدواری کرد: با تغییرات انجام شده و اصلاح دستورالعمل شاهد استقبال هرچه بیشتر شرکت‌ها و بنگاه‌‌های اقتصادی از این ابزار در راستای تامین مالی و بهره‌مندی از سایر کارکردهای آن باشیم.

نماد غکورش، نخستین عرضه اولیه به همراه اوراق اختیار فروش تبعی

معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران اعلام کرد: اولین عرضه اولیه بورس تهران با پشتوانه اوراق اختیار فروش تبعی و تضمین حداقل سود ۲۵ درصد در دوره یکساله، چهارشنبه انجام می‌شود.

به گزارش تجارت‌نیوز، محمود گودرزی، گفت: همزمان با تخصیص سهام شرکت صنعت غذایی کوروش در نماد غکورش، معادل دارایی هر یک از خریداران سهام در نماد غکورش (تعداد سهام خریداری شده در روز عرضه اولیه)، اوراق اختیار فروش تبعی با نماد «هکورش۱۰۳» تخصیص می‌یابد.

وی با اشاره به اینکه تخصیص اوراق اختیار فروش تبعی همزمان با عرضه اولیه، برای اولین بار در بورس تهران انجام می‌شود، افزود: این روش با توجه به شرایط کنونی بازار و با هدف رفع نگرانی و تضمین حداقل سود برای سرمایه‌گذاران اجرا می‌شود. لذا مشارکت‌کنندگان در این عرضه دیگر نگران افت قیمت سهام خود نبوده و اطمینان خاطر از فروش سهام خود در سررسید با قیمت مناسب را داشته باشند.

گودرزی گفت: در صورتی که قیمت سهم شرکت صنعت غذایی کورش در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال باشد، دارنده اوراق اختیار فروش می‌تواند با دریافت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم (درصورت توافق سرمایه‌گذاران و عرضه‌کننده) و یا واگذاری سهام به عرضه‌کننده از مزایای اوراق تبعی منتفع شود. همچنین در صورتی که قیمت اعمال اوراق تبعی کمتر از قیمت سهام مذکور در تاریخ سررسید باشد، سرمایه‌گذار الزامی به استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی نداشته و می‌تواند سهام خود را با قیمت بالاتر در بازار به فروش برساند.

معاون بازار بورس تهران تصریح کرد: با خرید سهام صنعت غذایی کورش در روز عرضه اولیه، اوراق اختیار فروش تبعی به سرمایه‌گذاران تخصیص می‌یابد و نیازی به انجام معامله جداگانه برای خرید اوراق اختیار فروش تبعی نیست. همچنین تخصیص اوراق تبعی صرفا در روز عرضه اولیه صورت می‌گیرد و در صورت خرید سهام مذکور در سایر روزها، تخصیص اوراق تبعی موضوعیت ندارد.

وی تاکید کرد: سرمایه‌گذارانی می‌توانند از اوراق تبعی استفاده کنند که سهام مذکور را تا سررسید اوراق نگهداری کنند و با فروش سهام قبل از سررسید، اوراق تبعی فاقد اعتبار خواهدشد.

اوراق فروش تبعی چیست؟

سهامداران عمده می‌توانند اوراق فروش تبعی را تحت عنوان اختیار منتشر کنند و از این طریق ریسک سرمایه‌گذاران خرد را کاهش دهند.

– سهامداران عمده برای حمایت از سهامشان لازم نیست که درصد سهامداری خود در بورس را افزایش دهند بلکه با انتشار اوراق فروش تبعی می‌توانند ریسک سرمایه گذاری را پوشش دهند از سهامشان حمایت کنند.

انتشار این اوراق می‌تواند موجب افزایش تقاضا برای سهام پایه و بازگشت اعتماد سرمایه گذاران به بازار شود.

ساز و کار اولیه اوراق فروش تبعی به نحوی است که سهامداران عمده می‌توانند اوراقی اختیار فروش تبعی چیست؟ را تحت عنوان اختیار منتشر کنند و از این طریق ریسک سرمایه‌گذاران خرد را کاهش دهند.

با این طرح سهام به صورت کامل تحت پوشش بیمه قرار خواهند گرفت، اما امکان انجام معاملات ثانویه روی اوراق وجود ندارد و خریدار فقط می‌تواند از اختیار خود استفاده کند.

در صورت برگزاری مجامع عمومی و یا جلسات هیئت مدیره برای تصویب تقسیم سود و یا افزایش سرمایه شرکتی که اوراق اختیار فروش تبعی آن عرضه شده باید عرضه کننده قبل ازبرگزاری مجامع عمومی و یا جلسه هیئت مدیره برای تصویب تقسیم سود و یا افزایش سرمایه سهم پایه، نسبت به تسویه اوراق اختیار فروش تبعی اقدام نماید.

گفتنی است تاریخ اعمال ۲ روزمعاملاتی قبل از برگزاری مجمع عمومی یا جلسه هیئت مدیره خواهد بود و قیمت اعمال نیز با لحاظ نمودن سود اوراق اختیار فروش تبعی به نسبت کاهش زمان اعمال، تعدیل می‌شود.

اختیار معامله سهام چیست و چگونه برای سهامدار اتفاق می افتد

اختیار معامله سهام چیست؟ موضوعی که با این ابزار، سهامدار عمده برای فروش سهامش می تواند از آن استفاده کند تا ریسک خریدار را به حداقل برساند تا تمایل خرید سهام را در متقاضی بالا ببرد. در این مطلب سعی شده با مثال و بیان ساده در مورد این کنش و واکنش بورسی توضیح داده شود.

اختیار معامله سهام

اختیار معامله سهام جزء ابزارهای بازار مشتقات است و ابزار بازار مشتقه جزو ابزار پوشش ریسک می‌باشد.

اختیار معامله سهام چه حقی است؟

اما خریدار اختیار فروش چه وضعیتی دارد؟ اختیار فروش به دارنده سهام، این حق و نه تعهد را می‌دهد که در تاریخ معینی در آینده به قیمت مشخص‌ شده در برگه که از آن به‌ عنوان قیمت اعمال یاد می‌ شود این اوراق را اعمال نماید.

تضمین بازدهی با اختیار معامله سهام

این اوراق اختیار معامله سهام در واقع نوعی از اختیار فروش اروپایی است که در آن به خریدار این اوراق اجازه می‌ دهد تا دارایی پایه اختیار که در واقع یکی از سهام پایه می ‌باشد با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه اوراق و قیمت اعمال بیمه نماید و به ‌نوعی کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌شود.

عرضه کننده اختیار معامله سهام چه کسی است؟

در نتیجه این اوراق به ‌نوعی بیمه سهام می ‌باشند که عرضه ‌کننده این اوراق شرکت (ناشر) و یا سهامدار عمده است که هدف آن‌ ها ایجاد تضمین و اطمینان نسبت به سهام است.

اختیار معامله سهام در ایران

در ایران شیوه انتشار این اوراق متفاوت از ساز و کار مطرح ‌شده در دنیا است. در ایران به‌ منظور خرید اوراق اختیار بایستی سهام پایه (سهامی که بابت آن اختیار فروش تبعی منتشر می‌گردد) اختیار فروش تبعی چیست؟ را در اختیار داشته باشید.

یک مثال از اختیار معامله سهام

فرض کنید که قرار است اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت شیر خشک را در تاریخ مشخصی که اعلام کرده اند، منتشر شود. قبل از اینکه شما اقدام به خرید اوراق اختیار نمایید بایستی سهام شرکت شیر خشک را در سبد خود داشته باشید.

اولین تفاوت

این اولین تفاوت بین اوراق اختیار در ایران با سایر کشورهای دنیا است. مثلاً اگر شما می ‌خواهید تعداد ۵۰ هزار اوراق اختیار شستا را داشته باشید بایستی قبل اعمال دستور خرید این اوراق، تعداد ۵۰ هزار سهم از شستا را در پرتفوی خود داشته باشید.

مراحل اعمال

حال فرض می‌ کنیم که شما تمایل به خرید ۱۰۰ هزار اوراق اختیار هستید، در نتیجه بر اساس ساز و کار تعریف‌ شده شما می‌بایست در سبد خود تعداد ۱۰۰ هزار از سهم حسیر را داشته باشید؛ بنابراین شما در تاریخ ۲۴ آبان تعداد ۱۰۰ هزار سهم حسیر را در مبلغ ۲۸۳۰ ریال می‌خرید. درنتیجه سرمایه شما در سهام حسیر به مبلغ ۲۸۳ میلیون ریال است.

مرحله دوم

حال در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۹۶ اعلام می‌گردد که بابت خرید هر ورقه اختیار فروش تبعی حسیر بایستی مبلغ ۵۰ ریال پرداخت گردد؛ بنابراین شما باید بابت خرید ۱۰۰ هزار عدد از این اوراق مبلغ ۵ میلیون ریال پرداخت نمایید. تا به اینجا در سبد سهام شما تعداد ۱۰۰ هزار سهم حسیر به مبلغ ۲۸۳ میلیون ریال و ۱۰۰ هزار ورقه اختیار فروش تبعی اختیار فروش تبعی چیست؟ حسیر موجود می‌ باشد.

مرحله سوم

بنابر قانون، شما تا تاریخ ۲۳ آبان ۱۳۹۷ نمی‌توانید هیچ‌کدام از این دو ورقه بهادار را معامله نمایید.

فرض و اتفاق مرحله چهام

حال فرض نمایید به تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۹۷ می‌رسیم. در این تاریخ شما بایستی بر اساس تحلیلی که از سهام اختیار فروش تبعی چیست؟ حسیر دارید در مورد اعمال اوراق اختیار یا عدم اعمال آن تصمیم‌ گیری کنید. در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۹۷ شما می‌ بینید که قیمت حسیر در بازه ۲۵۵ تا ۲۷۰ تومان نوسان دارد. در نتیجه تصمیم می ‌گیرید که به کارگزار خود دستور اعمال اوراق اختیار را می‌ دهید.

نتیجه، اختیار معامله سهام اتفاق می افتد

در نتیجه کارگزار درخواست شما را در کنار درخواست سایر مشتریان برای سازمان ارسال می ‌کند. سازمان اگر در تاریخ ۲۳ آبان قیمت سهم حسیر برابر یا بیشتر از ۳۶۰۰ ریال باشد اوراق را اعمال نمی‌ کند ولی اگر قیمت سهم کمتر از ۳۶۰۰ ریال بود ۱۰۰ هزار سهم حسیر را برای شما به قیمت ۳۶۰۰ ریال به ازای هر سهم به سهامدار عمده می‌ فروشد.

سودی که از معامله مثال فرضی حاصل می شود

محاسبه سود حاصل از فروش سهام اختیار معامله به این شرح می شود:

خرید ۱۰۰ هزار سهم حسیر به قیمت ۲۸۳۰ ریال: ۲۸۳ میلیون ریال

خرید ۱۰۰ هزار ورقه اختیار فروش تبعی به قیمت ۵۰ ریال به ازای هر ورقه: ۵ میلیون ریال

فروش ۱۰۰ هزار سهم حسیر به قیمت اعمال ۳۶۰۰ ریال ناشی از اعمال اوراق اختیار: ۳۶۰ میلیون ریال

سود شما از این معامله (ارقام به میلیون ریال):

سود معاملاتی: میلیون ریال ۷۲ = ۵ – ۲۸۳ – ۳۶۰

بنابراین بازدهی شما ۲۵ درصد است.

شرایط اوراق اختیار معامله

1. این اوراق از نوع اختیار فروش اروپایی می‌باشند یعنی تنها می‌توان در تاریخ سررسید آن را اعمال اختیار فروش تبعی چیست؟ کرد.
2. این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را ندارند و تنها در یک مرحله در زمان عرضه توسط ناشر مورد معامله قرار می‌ گیرد.
3. درصد سود و زیان شما با توجه به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و اینکه شما در چه قیمتی سهام پایه را خریداری کرده باشید متفاوت است.

نکته مهم در مورد اوراق اختیار معامله

توجه داشته باشید که طبق قانون، حتی در صورتی‌که شما درخواست اعمال اوراق را به کارگزار بدهید در صورتی‌که قیمت روز سهام پایه در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال نباشد اوراق سررسید اختیار فروش تبعی چیست؟ شده اعمال نخواهند شد.

یکبار قابل استفاده بودن اوراق اختیار فروش یا معامله

از آنجایی‌که اوراق اختیار فروش تبعی قابلیت معامله مجدد را ندارند در نتیجه سهام پایه موضوع این اوراق نیز تا زمان پایان معاملات قابلیت معامله را از دست می‌دهند و حتماً بایستی به این اختیار فروش تبعی چیست؟ موضوع توجه شود

نتیجه کلی از مفهوم مطلب

سهامدار عمده با توجه به شناختی که نسبت به سهم و پتانسیل‌های آن دارد، اوراقی را منتشر می‌کند و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند در تاریخ اعمال در صورتی که قیمت سهم پایین‌تر از نرخ توافقی باشد زیان او جبران می‌شود. نکته با اهمیت تا اینجا این است که سهامدار عمده تنها شخصیتی است که می‌تواند از این ابزار استفاده کند. یعنی سهامدار عمده اوراق را می‌فروشد و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند، در صورت پایین‌تر آمدن قیمت سهم، زیان وی جبران می‌شود.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ (بیمه نامه سهام شما)

اکثر مردم موقع خرید کالاهای با ارزش به بیمه کردن و محافظت از آن فکر می‌کنند، اما آیا می‌توان سرمایه گذاری ها را هم بیمه کرد؟ در اکثر نقاط دنیا ابزارهایی به نام اوراق اختیار خرید یا فروش وجود دارد که یکی از وظایف آن همین کار است. این اوراق در ایران هم با کمی تفاوت نسبت به نسخه جهانی با نام اوراق اختیار فروش تبعی وجود دارد و شما می‌توانید با استفاده از آن سرمایه گذاری خود را در یک سهم خاص بیمه کنید. اما چطور؟

تعریف اوراق اختیار فروش تبعی

معمولا در بازارهای یک طرفه مثل بورس ایران که سهامدار فقط از رشد قیمت سود می‌برد، با افت یا نوسان شدید قیمت، سهامدارها از سهم مورد بحث فاصله می‌گیرند و تمایلی به خرید آن نشان نمی دهند. در این شرایط شرکت ها برای حفظ ارزش سهام و حمایت از سهامداران، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش می‌کنند. این اوراق به مالک آن این اختیار را می‌دهد که در صورت تمایل در تاریخ مشخص شده سهام خود را به قیمتی که از قبل تعیین شده به شرکت بفروشد. این موضوع معادل این است که شرکت به شما این تضمین را بدهد تا در تاریخ مشخص شده در صورتی که قیمت سهام افت کرده باشد، این افت را تا قیمتی خاص جبران خواهد کرد. در ایران این فرآیند را به عنوان بیمه کردن سهام هم می‌شناسند.

راهنمای خرید و فروش سهام در بورس

اوراق اختیار فروش، بیمه نامه سهام شما

اجازه بدهید این سازوکار را با استفاده از یک مثال برای شما توضیح دهیم. فرض کنید شما ۱۰۰۰ سهم از یک شرکت را به قیمت ۱۹۰۰ تومان، خریداری کرده‌اید. با توجه به وضعیت بازار و اخبار منتشر شده، شما این احتمال را می‌دهید که قیمت سهم افت کند. در این شرایط، شرکت برای اینکه به شما اطمینان بدهد که سرمایه گذاری شما لطمه‌ای نخواهد خورد، اعلام می‌کند که حاظر است سهام شما را برای ۶ ماه دیگر، در قیمت ۲۰۰۰ تومان که به عنوان قیمت اعمال شناخته می‌شود، بیمه کند. در این شرایط شما می‌توانید با خرید اوراق اختیار فروش، به تعداد سهامی که مالک آن هستید یا تصمیم به بیمه آن دارید، این سهام را بیمه کنید.

زمانی که به روز سررسید اوراق رسیدیم، قیمت سهام دو حالت دارد:

1. بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد
2. کمتر از قیمت اعمال باشد

در وضعیت شماره ۱، قیمت سهام شما بیشتر از ۲۰۰۰ تومان است و قطعا علاقه ای ندارید که آن را به قیمت ۲۰۰۰ تومان به شرکت بفروشید، در نتیجه از اوراق اختیار فروش خود استفاده نخواهید کرد و عملا فقط مبلغ پرداخت شده بابت خرید اوراق را از دست خواهید داد، که در برابر ارزش سهام مقدار ناچیزی است. درست مثل زمانی که خودروی خود را بیمه کرده اید اما در پایان سال هیچ تصادفی نداشته‌اید و عملا مبلغ بیمه نامه بدون هیچ استفاده‌ای از دست می‌رود.

اما در وضعیت دوم اوضاع کمی فرق می‌کند. در این شرایط قیمت سهام شما در تاریخ سررسید، کمتر از ۲۰۰۰ تومان است و در صورتیکه مثلا قیمت این سهام به ۱۵۰۰ تومان رسیده باشد، شما به ازای هر سهم، ۴۰۰ تومان ضرر کرده‌اید. در این شرایط سراغ اوراق اختیار فروش خود می‌روید و با اعمال آن‌ها، سهام خودتان را به قیمت ۲۰۰۰ تومان به شرکت می‌فروشید، یا معادل اختلاف این قیمت با قیمت بازار (یعنی ۱۵۰۰-۲۰۰۰=۵۰۰ تومان) از شرکت وجه نقد دریافت می‌کنید. در این شرایط عملا هر سهمی که برای شما ۱۹۰۰ تومان به علاوه قیمت اوراق اختیار فروش آب خورده را به قیمت ۲۰۰۰ تومان می‌فروشید و با وجود ریزش قیمت سود خواهید کرد.

دستورالعمل اوراق اختیار فروش تبعی

در ادامه به بررسی مهمترین قوانین مربوط به این اوراق می‌پردازیم:

• تعداد اوراق اختیار فروش که هر فرد امکان خرید آن را دارد محدود است، حتما قبل از خرید به محدودیت روزانه و کلی آن که توسط شرکت منتشر کننده تعیین شده دقت کنید. در صورتی که خرید شما بیشتر از میزان مجاز باشد، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه پرداخت شده به شرکت داده می‌شود.(چیزی به شما برگشت داده نمی‌شود)
• در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید مالک سهام شرکت باشید و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهام شماست.
• این اوراق معاملات ثانویه ندارند. در نتیجه در صورتی که آن ها را خریداری کردید امکان فروش آن ها را نخواهید داشت.
• در صورتی که بعد از خرید اوراق بخشی از سهام خود را بفروشید و در نتیجه‌ی این معامله، تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست می‌دهد و هزینه‌ای بابت این موضوع به شما برگشت داده نخواهد شد.
• در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش باید در روز سررسید تا قبل از اتمام مهلت تعیین شده توسط شرکت، در خواست خود را از طریق کارگزار اعلام اختیار فروش تبعی چیست؟ کنید. در صورت عدم درخواست، اوراق شما باطل می‌شود و هیچ هزینه‌ای بابت آن به شما برگشت داده نخواهد شد.
• این اوراق تا قبل از سررسید غیر قابل معامله‌اند.
• در صورتی که در روز سررسید قیمت پایانی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست می‌دهند و نیازی به درخواست خاصی نیست.
• بعد از اعمال اختیار فروش در صورتی که شرکت در پرداخت حقوق مشتری تاخیر کند، بنا به فرمولی که در زمان انتشار اوراق علام شده مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس از وی دریافت و به مشتری پرداخت می‌شود.
• در مواردی که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار بر اساس فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق می‌گیرد.

برای دسترسی به متن کامل قوانین و ضوابط مربوط به این اوراق و آگاهی از سایر شرایط مثل قوانین مربوط به زمانی که سهم در روز عرضه بسته باشد، افزایش سرمایه یا توزیع سود داشته باشد و … ؛ می‌توانید به دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، مصوب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید. در ادامه متن اطلاعیه‌ی مربوط به اوراق اختیار فروش تبعی بانک صادرات به عنوان یک مثال ذکر شده است.

نکات کلیدی این اطلاعیه موارد زیر هستند:

• شروع فروش اوراق از ۲۲/۰۶/۹۹
• حداکثر اوراق قابل خرید برای هر شخص حقیقی ۵۰۰,اختیار فروش تبعی چیست؟ ۰۰۰ ورقه
• اشخاص حقوقی امکان خرید ندارند
• حداکثر مقدار هر سفارش(ورقه) ۱۰۰,۰۰۰ عدد
• قیمت اعمال ۳۷۵۰ ریال
• دوره معاملاتی از ۲۲/۰۶/۹۹ تا ۲۳/۱۲/۹۹
• سررسید ۲۳/۱۲/۹۹
• شرایط تسویه به دو صورت است: خرید سهم توسط ناشر به قیمت اعمال یا پرداخت مابه التفاوت آخرین قیمت اعمال، اعلامی توسط بورس و قیمت مبنای دارایی پایه در روز سررسید به صورت نقدی(در صورت توافق طرفین)
• معاملات ثانویه ندارد.(بعد از خرید قابل خرید و فروش نخواهد بود)
• این اوراق در بازه معاملاتی طی ساعات معاملاتی عادی بازار قابل خریداری هستند.
• در صورت عدم انجام تعهد توسط شرکت در روز سررسید، علاوه بر مابه التفاوت ذکر شده، شرکت معادل ۲ درصد از قیمت پایانی سهم نیز جریمه خواهد شد.
• در صورتی که شرکت در پرداخت مطالبات(یا خرید سهام؛ بنا به توافق طرفین) تأخیر کند و سهامدار سهام خود را نگهدارد، به ازای هر روز دیرکرد؛ معادل ۲۶% سود روز شمار به ارزش اعمال اوراق اختیار فروش تعلق خواهد گرفت.

لیست شرکت های دارای اوراق اختیار فروش تبعی

در ادامه لیست شرکت هایی که تا تاریخ ۲۷ شهریور ۹۹ برای آن ها اوراق اختیار فروش تبعی منتشر شده است ارائه می شود. در این جدول قیمت پایانی روز ۲۶ شهریور جهت مقایسه با قیمت سررسید و بررسی ارزندگی این اوراق ارائه شده است.

شرکت	نماد	نماد اوراق	تاریخ سررسید	قیمت اعمال در سررسید(ریال)	قیمت پایانی ۲۶ شهریور(ریال)	حداکثر سهمیه هر شخص(ورقه)
گروه دارویی برکت	برکت	هبرکت۹۱۲	۹۹/۱۲/۱۷	۲۲۱۰۰	۱۹۷۱۰	۳۰۰۰۰
گروه پتروشیمی سرمایه گذاری ایرانیان	پترول	هترول۹۱۱	۹۹/۱۱/۱۵	۱۴۷۳۰	۱۳۷۰۰	۵۰۰۰۰
تولید نیروی برق آبادان	آبادا	هاباد۹۱۲	۹۹/۱۲/۱۲	۳۰۱۰۰	۲۶۹۳۰	۲۰۰۰۰
سرمایه‌گذاری‌ صنعت‌ نفت	ونفت	هنفت۹۱۲	۹۹/۱۲/۰۴	۱۵۳۳۰	۱۴۹۳۰	۴۰۰۰۰
بانک ملت	وبملت	هملت۹۱۱	۹۹/۱۱/۲۵	۶۷۷۰	۶۳۵۰	۸۰۰۰۰
سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات	ومعادن	همعاد۹۱۱	۹۹/۱۱/۱۹	۱۹۰۸۰	۱۸۵۵۰	۳۰۰۰۰
گروه مپنا	رمپنا	همپنا۹۱۲	۹۹/۱۲/۱۱	۳۴۸۲۰	۳۲۲۸۰	۱۵۰۰۰
فولاد کاوه جنوب کیش	کاوه	هکاوه۹۱۱	۹۹/۱۱/۱۸	۲۵۴۷۷	۲۴۷۶۰	۲۰۰۰۰
سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی	وصندوق	هصند۹۱۱	۹۹/۱۱/۲۹	۱۹۹۲۶	۱۸۸۵۰	۳۰۰۰۰
پتروشیمی شیراز	شیراز	هشیر۹۱۱	۹۹/۱۱/۲۷	۷۳۴۸۰	۷۱۰۹۰	۸۰۰۰
پتروشیمی فناوران	شفن	هشفن۹۱۱	۹۹/۱۱/۲۶	۳۱۸۰۶۰	۳۰۹۲۲۰	۲۰۰۰
خدمات انفورماتیک	رانفور	هرانف۹۱۲	۹۹/۱۲/۰۳	۳۲۱۲۰	۳۱۰۴۰	۲۰۰۰۰
ایران خودرو	خودرو	هخود۹۱۱	۹۹/۱۱/۲۰	۳۶۸۰	۳۵۱۰	۱۵۰۰۰۰
پتروشیمی جم	جم	هجم۹۱۱	۹۹/۱۱/۲۸	۵۰۰۵۰	۴۸۶۹۰	۱۰۰۰۰
بانک پارسیان	وپارس	هپارس۹۱۲	۹۹/۱۲/۱۰	۵۹۲۰	۵۲۹۰	۱۰۰۰۰۰
نفت بهران	شبهرن	هبهرن۹۱۲	۹۹/۱۲/۰۲	۷۴۵۹۰	۷۲۲۶۰	۷۰۰۰
صنایع پتروشیمی خلیج فارس	فارس	هفارس۹۱۲	۹۹/۱۲/۱۳	۲۹۵۰۰	۳۱۵۰۰	۱۰۰۰۰۰
بانک صادارت ایران	وبصادر	هصادر۹۱۲	۹۹/۱۲/۲۳	۳۷۵۰	۴۱۶۰	۵۰۰۰۰۰
سرمایه گذاری غدیر	وغدیر	هغدیر۹۱۲	۹۹/۱۲/۱۶	۱۷۳۸۰	۱۷۷۰۰	۵۰۰۰۰

سخن پایانی

همانطور که مشاهده کردید یکی از ابزارهایی که شرکت ها میتوانند با استفاده از آن به حفظ ارزش سهام خود کمک کنند، اوراق اختیار فروش است. این اوراق با تضمین فروش اختیار فروش تبعی چیست؟ سهم در یک قیمت عادلانه، عملا علاوه بر سیگنال دادن به بازار در مورد ارزندگی آن سهم، منجر به تضمین سود (یا عدم ضرر) سهامداران فعلی می‌شود و این افراد با پرداخت مبالغی اندک می‌توانند با خیالت راحت به سهامداری در این شرکت‌ها بپردازند. در مقابل شرکت ها هم در صورت افزایش قیمت سهام، با توجه به ابطال این اوراق نیازی به پرداخت هیچ وجهی ندارند و در عمل؛ خود این موضوع منجر به شناسایی درآمد برای آن‌ها خواهد شد که نتیجه نهایی آن، یک معامله برد برد برای شرکت و سهامداران آن است.