مدیریت حرفه‌ای صندوق ها

سرمایه خطر پذیر به سرمایه ای گفته می شود که در اختیار شرکت های نوپا و کوچک که به سرعت در حال رشد هستند قرار می‌گیرد تا با کمک های مدیریتی ای که از طرف این سرمایه گذارها انجام میشود آتیه اقتصادی مناسبی مدیریت حرفه‌ای صندوق ها را تحقق بخشند.

با سرمایه اندک در بلندمدت صاحب خانه شوید!

کارشناس بازار سرمایه گفت: صندوق املاک و مستغلات یکی از ابزارهای محرک اقتصادی و به عنوان یکی از راهکارهای تنظیم و رونق بازار مسکن، در دستور کار دولت و سیاست‌گذار بخش مسکن قرار گرفته است.

به گزارش بورس تابناک، ایمان بیگی اظهار کرد: صندوق‌های سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات، با خرید، مدیریت، فروش و اجاره املاک و همچنین خرید اوراق رهنی و خرید سهام شرکت‌های ساختمانی، امکان کسب عایدی برای سرمایه‌گذاران صندوق را فراهم می‌آورد.

بیگی افزود: این صندوق، نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است که سرمایه افراد را به منظور سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات جمع‌آوری می‌کند و سهام این صندوق‌ها در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد. افراد با خرید سهام این صندوق‌ها عملا مالکیت مجموعه‌ایی از مجتمع‌های مسکونی، مراکز خرید حتی مراکز بهداشتی درمانی را به عهده می‌گیرند.

این کارشناس بازار سرمایه ابراز داشت: از این نظر صندوق‌های سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات به سرمایه‌گذاران فرصت مشارکت در سود حاصل از سرمایه گذاری در مقیاس وسیع‌تری در بخش املاک و مستغلات را اعطا می‌کند. مقیاسی که عملا سرمایه‌گذاران خرد و حقیقی توانایی سرمایه‌گذاری در آن را نداشتند و حتی اگر منابع آن را در اختیار داشته باشند امکان مدیریت تخصصی برای افراد مقدور نیست.

بیگی گفت: یکی دیگر از مزایای این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران که از عمده‌ترین دلایل موفقیت قابل توجه آن‌ها در مدیریت حرفه‌ای صندوق ها کشورهایی نظیر فرانسه و انگلستان نیز به شمار می‌آید، توزیع درصد بالایی از درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری صندوق به صورت نقد در میان سرمایه‌گذاران در فواصل معین زمانی است. از این رو سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها بطور کامل مناسب سرمایه‌گذارانی است که نیازمند به جریان نقدی ورودی بالا به نسبت حجم سرمایه‌گذاری خود هستند.

وی ادامه داد: با توجه به قابلیت پذیرش واحدهای این صندوق‌ها در بورس، امکان سرمایه‌گذاری نقدشونده در املاک و مستغلات برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌شود. این امر در اصل راهکاری در راستای رفع معضل نقدشوندگی پایین املاک و مستغلات در اختیار سرمایه‌گذاران در این حوزه قرار خواهد داد.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی در پایان گفت: فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری در دارایی واقعی (در مقابل دارایی مالی مانند سهام)، افزایش منابع تامین مالی پروژه‌های بزرگ ساخت، توسعه و بهسازی و نیز فراهم شدن امکان مدیریت تخصصی در بخش املاک و مستغلات از دیگر کارکردهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات هستند.

فراصندوق یا fof چیست؟

فراصندوق یا همان (Fund Of Funds) fof شیوه ای از سرمایه گذاری است که در آن وجوه ما به جای آنکه به صورت مستقیم بر روی اوراق قرضه، سهام ، یک کسب و کار خاص یا سایر اوراق بهادار سرمایه گذاری شود بر روی صندوق­ هایی سرمایه گذاری می شود که ترکیبی از پورتفولیوهایی از سایر سرمایه گذاری ها می باشد. استراتژی اصلی این نوع سرمایه گذاری تکیه بر دو هدف اصلی دارد :

1. تنوع بخشی هر چه بیشتر
2. تخصیص بهینه دارایی‌ها (به صورتی که سرمایه گذاران با ریسک‌های به مراتب کمتری نسبت به سرمایه گذاری مستقیم مواجه اند.)

یک مدیر سبد سرمایه گذاری با استفاده از دانش و تخصصش در زمینه بهینه سازی سبد سهام به دنبال انتخاب بهترین صندوق‌ها با توجه به سوددهی و عملکرد گذشته‌ی آنها جهت سرمایه گذاری می باشد. بسته به تخصص مدیر پورتفولیو، فراصندوق پتانسیل به دست آوردن سود بیشتر از بازده متوسط را دارد. همچنین FOF می‌تواند به دو صورت محدود یا بدون محدودیت طراحی شود که در نوع اول یا همان محدود می‌تواند تنها در صندوق‌هایی سرمایه گذاری کند که توسط همان شرکت مدیریت می‌شود در حالیکه در نوع بدون محدودیت این قید نمی‌باشد. اولین FOF در سال 1962 توسط برنی کرنفلد پایه گذاری شد .

در واقع انواع مختلفی از فراصندوق ها موجود است که هر کدام در نوع خاصی از طرح‌های سرمایه گذاری جمعی سرمایه گذاری می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. mutual fund FOF یا فراصندوق های سرمایه گذاری مشترک
2. hedge fund FOF یا فراصندوق های سرمایه گذاری پوشش ریسک
3. private equity FOF یا فراصندوق های سرمایه گذاری خصوصی
4. investment trust FOF یا فراصندوق های امانت داری سرمایه گذاری
5. VC FOF یا فراصندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر

در حال حاضر در ایران انواع مختلفی از صندوق های سرمایه گذاری در حال فعالیت اند که در نوع در سهام و با درآمد ثابت گشترش بیشتری دارد در سال گذشته نوع جدیدی از صندوق ها با نام صندوق در صندوق از طرف سازمان بورس مصوب شد و شرایط تاسیس آنها ابلاغ شد

این صندوق از مصادیق صندوق های سرمایه گذاری موضوع بند 20 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار و بند ح قانون توسعه ابزار ها و نهاد های مالی جدید محسوب می شود .

نحوه سرمایه گذاری در این صندوق مانند سایر صندوق های سرمایه گذاری می باشد و در دو ساختار قابل معامله و مبتنی بر صدور ابطال می تواند فعالیت نماید

فراصندوق های سرمایه گذاری جسورانه

شاید در ابتدا بهتر باشد قبل از پرداختن به فراصندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر مفهومی از صندوقهای سرمایه گذاری خطر پذیر را شرح دهیم ؛ سرمایه گذاری خطر پذیر که از آن در مواردی با نام های “سرمایه گذاری جسورانه” یا “سرمایه گذاری کار آفرینی” نیز یاد می شود به تامین مالی استارتاپ ها و کسب و کار های نوپا که احتمال رشد فراوان آنها می باشد اطلاق می شود. لازم به ذکر است این نوع سرمایه گذاری طبق قاعده ی اساسی ریسک با توجه به احتمال سودهی زیاد آن دارای ریسک بسیاری نیز می باشد.

سرمایه خطر پذیر به سرمایه ای گفته می شود که در اختیار شرکت های نوپا و کوچک که به سرعت در حال رشد هستند قرار می‌گیرد تا با کمک های مدیریتی ای که از طرف این سرمایه گذارها انجام میشود آتیه اقتصادی مناسبی را تحقق بخشند.

حال که با مفهوم سرمایه گذاری خطرپذیر آشنا شدیم بهتر است به سراغ معرفی صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر یا همان VC ها برویم ؛ وی سی ها را می توان واسطه مالی میان موسسات سرمایه گذاری اصلی و شرکت های کوچکی که با سرعت زیادی در جهت فرآیندی با محوریت نوآوری رشد می کنند دانست.

فرآیندی مبتکرانه که در آن ایده های جدید و نوآورانه به رشد اقتصادی می انجامد مهمترین روند اقتصادی دو قرن اخیر است. صنعت سرمایه گذاری جسورانه و صندوق های سرمایه گذاری جسورانه (VC) به عنوان هسته ی آن ، بخش مهمی ازین فرآیند را شامل می شود.

صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر علاوه بر سرمایه گذاری در شرکتهای نوپا ( استارت آپ ها ) در امور دیگری مانند مشارکت در مدیریت شرکت ها ، ارزیابی ریسک های شرکت های نوپا و پذیرش ریسک های شرکت مربوطه شریک می شوند و به امید تحقق اهداف بلند مدت خود ریسک های کلانی مدیریت حرفه‌ای صندوق ها را می پذیرند هر چند لازم به ذکر است این صندوق ها قبل از پذیرش استارتاپ ها تا حد ممکن به ارزیابی آنها پرداخته و تنها بر روی کسب و کارهایی که احتمال سوددهی بالایی دارند سرمایه گذاری می کنند.

یکی از دلایل اصلی توجه مدیریت حرفه‌ای صندوق ها به صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر این است که این صندوق ها ، ایده های نوآورانه بنیادی را به مولفه های اصلی رشد اقتصادی تبدیل می کنند. توسعه ی شرکت اپل نمونه ای از این تغییرات بنیادی مرتبط با VC هاست. در سال 1978 دو شریک تجاری به نام های سکویا و ماتریکس که دو صندوق VC به حساب می آمدند حدود 1.2 میلیون دلار بر روی شرکت اپل که ارزش حدودی 3 میلیون دلار را داشت سرمایه گذاری کردند و حال ارزش این شرکت به بیش از 1000 میلیارد دلار رسیده است.

نقش متفاوت صندوق های وی سی به عنوان واسطه های مالی به صورت رابطه خاص میان آن ها و سرمایه گذاران نهادی که اکثر سرمایه را فراهم می کنند ، بیان می شود. در حالی که اکثر واسطه گری های مالی ( مانند انتقال پس انداز ها به بازار های سهام و بدهی ) توسط کارکنان و سرمایه گذاران نهادی صورت می گیرد صندوق های وی سی بازوی واسطه گری هایی است که برای آن ها با سرمایه گذاران نهادی قرارداد منعقد شده است.

حال که با مفاهیمی همچون فراصندوق ، سرمایه گذاری خطر پذیر و صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر آشنا شدیم می توانیم به تعریف فراصندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر بپردازیم ؛ به صندوقی که بر روی تعدادی از VC ها ( صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر ) سرمایه گذاری کند فراصندوق وی سی ها گفته می شود. از آن جایی که سرمایه گذاری در تنها یک وی سی ریسک به مراتب بالایی دارد ( با توجه به ذات فعالیت وی سی ها و خطرپذیر بودن آن ها ) ، سرمایه گذاری بر روی چند صندوق وی سی باعث تنوع بخشی نسبتا مناسبی می شود که این امر موجب کاهش ریسک ناشی از سرمایه گذاری میگردد و سرمایه گذاران می توانند با خیال راحت تری بر روی این فراصندوق ها سرمایه گذاری کنند.

ویژگی‌های fof

سرمایه گذاری در یک طرح دست جمعی و چندین صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر می‌تواند منجر به افزایش تنوع بخشی در مقایسه با سرمایه گذاری خرد و مستقیم در یک استارتاپ یا وی سی گردد. با توجه به تئوری سبد سهام مدرن مزیت تنوع بخشی در کاهش نوسان پذیری سهام volatility همزمان با ثابت نگه داشتن متوسط بازدهی می‌باشد. هرچند این مزیت نیز گاها با افزایش هزینه‌های معاملات در سطوح مختلف فراصندوق ها از بین می‌رود.

هزینه‌های مدیریت در روش FOF غالبا از هزینه‌های سرمایه گذاری سنتی(خرید و فروش مستقیم سهام، اوراق قرضه و …) بیشتر می‌باشد که دلیل آن محاسبه شدن هزینه‌های مدیریت سبد سهام در روش سنتی در دارایی‌های پایه می‌باشد. دارایی پایه نیز اصطلاحی است که در معاملات ابزار مشتقه استفاده می‌شود. مشتقه نوعی ابزار مالی است که قیمت و ارزش آن از یک دارایی دیگر نشأت می‌گیرد. دارایی‌های پایه نیز معمولاً یکی از انواع ابزارهای مالی نظیر سهام، کالاها، ارز و شاخص است که بر اساس آن، قیمت ابزار مشتقه تعیین می‌شود. همچنین از لحاظ تاریخی صندوق‌های FOF نشان داده اند هزینه‌های این استراتژی لزوما شامل هزینه‌های دارایی‌های پایه نمی‌باشد.

صندوق‌های تخصیص دارایی

ساختار فراصندوق ها می‌تواند برای ETF ها یا همان صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله و همچنین Mutual Funds ها (صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک) نیز مفید باشد. به طور خلاصه صندوق سرمایه گذاری مشترک به صندوقی گفته می‌شود که وجوه دریافت شده از سرمایه گذاران در بازارهای مختلفی از جمله سهام، اوراق بهادار، اوراق قرضه و سایر ابزارهای پولی و مالی دیگر سرمایه گذاری شده، می‌شود. در مقابل ETF ها در مقایسه با صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، پدیده نسبتا جدیدی هستند که نشان دهنده سهمی از مالکیت اعتبار سرمایه گذاری واحد یا همان UIT هستند که اسناد دارایی سهام، اوراق قرضه، ارزها و کالاها را در اختیار دارد.

برای مثال IShares از مدل FOF صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله بهره می‌گیرد در حالی که شرکت سرمایه گذاری آمریکایی Vanguard از مدل FOF صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک استفاده می‌کند.

صندوق‌های سرمایه گذاری هدفمند

این صندوق‌های سرمایه گذاری همانند مورد قبلی می‌باشند با این تفاوت که تخصیص دارایی‌ها بر اساس زمان طراحی شده است و دارای هدف زمانی می‌باشند. همچنین لازم به ذکر است هر دو شرکت IShares و Vanguard که در بالاتر معرفی شدند از این استراتژی نیز بهره می‌برند با این تفاوت که دارای موعد زمانی برای سرمایه گذاری می‌باشند که این امر واضحا از دوباره‌کاری جلوگیری می‌کند.

صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی

به استناد Preqin در سال 2006 وجوه سرمایه گذاری شده در صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی ( FOF ها، سرمایه گذاری‌های ثانویه و …) حدود 14 درصد از تمام وجوه سرمایه گذاری شده در بازار را شامل می‌شود. بر اساس گزارش Preqin در سال 2011 در زیر لیستی از شرکت‌هایی که بیشترین افزایش سرمایه گذاری در این حوزه را داشتند مشاهده می‌کنید.

جایگاه	نام شرکت	میزان افزایش سرمایه گذاری در FOF به میلیارد دلار	موقعیت
1	HarbourVest Partners	$19.30	United States
2	Adams Street Partners	$12.50	United States
3	Pantheon Ventures	$12.10	UK
4	Goldman Sachs Private Equity Group	$10.90	United States
5	Pathway Capital Management	$9.80	United States
6	Commonfund Capital	$7.30	United States
7	Siguler Guff	$6.80	United States
8	SL Capital Partners	$6.70	UK
9	ATP Private Equity Partners	$6.50	Denmark
10	Partners Group	$5.80	Switzerland

مزایای fof

1. مالیات: اگر شما به دنبال تجدید ارزیابی سبد سهامتان هستید می‌توانید به سرمایه گذاری در فراصندوق ها نیز نیم نگاهی داشته باشید. طبق قانون این صندوق‌ها از برخی از معافیت‌های مالیاتی برخوردار هستند که سرمایه گذاری در آن‌ها را برای مشتریان جذاب‌تر می‌کند.
2. آسانی اداره کردن: برای متوجه شدن و رویت سود یا ضررتان شما نیازی به آشنایی با مفاهیم عمیق بازار سرمایه ندارید و تنها با یک عدد (NAV) شما می‌توانید وضعیت سبدتان را متوجه شوید. لازم به ذکر است NAV همان خالص ارزش دارایی‌های شرکت می‌باشد که به ازای هر سهم محاسبه می‌گردد. می‌دانیم دارایی‌های هر صندوق روزانه ارزش‌گذاری می‌شود و اگر بدهی‌های صندوق را که عموما شامل بدهی بابت خرید سهام به کارگزاری‌ها و بدهی به ارکان صندوق می‌شود را از آن کم کنیم، ارزش خالص دارایی‌های صندوق بدست می‌آید که با تقسیم آن بر تعداد واحدهای صندوق، می‌توانیم ارزش خالص هر یک از واحدها یا NAV صندوق را بدست بیاوریم.
3. خدمات مدیریت حرفه ای صندوق: سرمایه گذاری در فراصندوق ها به شما این امکان را می‌دهد تا در صندوق‌های پیشرفته‌ی سرمایه گذاری که تا قبل از آن به صورت فردی امکان سرمایه گذاری را نداشتید سرمایه گذاری کنید و از مزایای آن بهره مند شوید.
4. دارا بودن مدیران حرفه‌ای سرمایه گذاری: سرمایه گذاران در فراصندوق ها این اطمینان را دارند که در صندوقی با مدیران حرفه‌ای سرمایه گذاری می‌کنند و پول آن‌ها در دست افراد کم تجربه و خام نمی‌باشد.

فراصندوق در ایران

فراصندوق در اکوسیستم سرمایه گذاری ایران واژه‌ای نوپا می‌باشد. ساختار فراصندوق (صندوق در صندوق) در شهریورماه 1397 توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ایران ابلاغ شد. بر این اساس موافقت اصولی تأسیس اولین فراصندوق کشور با همکاری مؤسسه دانش بنیان برکت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و دانشگاه آزاد اسلامی در اسفندماه 97 صادر شده است که در پست های آتی در این خصوص بیشتر صحبت خواهیم کرد.

14. "صندوق‌های پروژه" چه هستند؟

از مهم‌ترین دلایل توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ایجاد امکان بهره‌مندی از مزایای اقتصادی ناشی از صرفه‌جویی نسبت به مقیاس، مدیریت حرفه‌ای، افزایش نقدشوندگی و کاهش ریسک‌های غیرسیستماتیک است. در اینجا قصد ندارم درباره انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در دنیا صحبت کنم، چرا که مقوله‌ای گسترده بوده و افراد علاقه‌مند می‌توانند با جست‌وجویی ساده به مطالب مورد نظر خود دست یابند.

در عوض، با توجه به نقش هرچند اندک نگارنده در پیدایش و توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای در ایران، در این یادداشت، به موضوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای، انگیزه‌ اصلی در پیدایش آنها و نقش این صندوق‌ها در کاهش ریسک سرمایه‌گذاری خارجی پرداخته می‌شود. اواخر سال ۹۱ که کشور در اوج تحریم‌های اقتصادی به سر می‌برد، امکان بهره‌مندی پروژه‌های بزرگ به‌خصوص پروژه‌های حوزه‌ نفت و گاز از منابع خارجی میسر نبود. علاوه‌بر آن، دولت نیز به‌دلیل کاهش درآمدهای نفتی ناشی از تحریم، منابع کافی برای فعالیت‌های عمرانی نداشت و بانک‌ها هم به‌دلیل مطالبات معوق، با محدودیت شدید اعتباری مواجه بودند. با این ‌وجود، نقدینگی موجود در جامعه به‌دلیل سیاست‌های نادرست وقت، به‌طور روزافزونی افزایش می‌یافت و در هر برهه‌ای از زمان به سمت بازاری غیر مولد گسیل می‌شد. حتی رشد بازار سرمایه در آن مقطع، عمدتا باعث رونق بازار ثانویه شده و تاثیر بسزایی در بخش واقعی اقتصاد نداشت.

این مسائل در حالی اتفاق می‌افتاد که پروژه‌های سودآوری در حوزه‌ نفت و گاز به‌دلیل مشکل تامین مالی متوقف بوده یا به منابع لازم جهت سرمایه‌گذاری نیاز وافر داشتند؛ بنابراین اگر سازوکار مناسبی طراحی می‌شد که نقدینگی سرگردان جامعه را به پروژه‌های سودآور هدایت می‌کرد، هم پروژه‌ها امکان تامین مالی می‌یافتند و هم سودآوری مناسبی نصیب سرمایه‌گذاران می‌شد. در آن زمان این‌جانب به یکی از شرکت‌های بزرگ پیمانکاری در حوزه‌های تامین مالی مشاوره می‌دادم که با توجه به تحلیل مسائل فوق، تصمیم گرفتیم تا ‌طرحی برای تاسیس صندوق نفت و گاز در بورس با هدف تامین مالی پروژه‌های حوزه انرژی تهیه کنیم. در این طرح که به سازمان بورس و وزارت نفت ارائه شد، تاسیس یک صندوق توسعه‌ای دیده‌ شده بود که فلسفه‌ وجودی آن ایفای نقش یک ظرف برای جمع‌آوری منابع سرمایه‌گذاران مختلف شامل بانک‌ها، بیمه‌ها، صندوق‌های بازنشستگی، سرمایه‌گذاران نهادی و عموم مردم و انتقال آنها به پروژه‌های حوزه‌ نفت و گاز بود. شاید مهم‌ترین رکن این طرح، یک شرکت مدیریت صندوق بود که وظایف اصلی آن به شرح ذیل درنظر گرفته شد:

*جذب منابع سرمایه‌گذاران از طریق فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق نفت و گاز و هدایت آنها به شرکت‌های پروژه

این عملکرد باعث می‌شد صندوق نفت و گاز به‌عنوان یک ظرف مناسب و پویا، امکان سرمایه‌گذاری مردم در توسعه‌ بخش نفت و گاز کشور را فراهم آورد و مالکان آن نیز از سودآوری ناشی از فعالیت‌های توسعه‌ای بهره‌مند شده و با توجه به برنامه‌ریزی جهت خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری آن در بورس، امکان جذب منابع مالی بیشتر از طریق فروش سهام جدید برای صندوق وجود داشته باشد. مضافا اینکه در صورت اجرای طرح مذکور، با توسعه‌ بازار اولیه‌ بورس، نقش بازار سرمایه در تامین مالی پروژه‌ها افزایش‌یافته و ظرفیت‌های بیشتری جهت جذب منابع جدید مالی در دوران رونق بازار ایجاد می‌شد. پس از آنکه طرح صندوق نفت و گاز، مورد استقبال سازمان بورس و وزارت نفت قرار گرفت، مدیران محترم سازمان بورس با رویکردی سازنده برای به نتیجه رساندن آن اهتمام ورزیدند که نتیجه آن تصویب صندوق پروژه در هیات‌مدیره محترم سازمان بورس بود. اگرچه در طرح نهایی سازمان بورس، به‌دلیل ملاحظات خاص آن سازمان، برای هر پروژه باید یک صندوق جداگانه تشکیل شود و این طرح کمی متفاوت از طرح اولیه پیشنهاد ‌شده است، اما در گام بعدی، امکان توسعه صندوق و تشکیل سبدی از پروژه‌ها جهت کاهش ریسک از دو طریق: 1) افزودن شرکت‌های پروژه جدید به صندوق موجود یا، 2) تاسیس یک صندوق توسعه‌ای به عنوان صندوق هدف با خط مشی سرمایه‌گذاری در صندوق‌های پروژه‌ای، وجود دارد. در واقع، افزایش تعداد پروژه‌های یک صندوق پروژه، این امکان را به‌وجود می‌آورد تا بدون نیاز به انجام امور اداری و زمانبر تاسیس صندوق جدید، بتوان از اعتبار ایجادشده برای صندوق اولیه و منابع حاصل از پروژه‌های قبلی، در راستای اجرای پروژه‌های جدید بهره برد.

علاوه‌بر مزایای صندوق پروژه در تامین مالی و توسعه پروژه‌ها، یکی از مهم‌ترین کارکردهای آن، افزایش جذابیت و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری خارجی در ایران از طریق افزایش نقدشوندگی و ایجاد استراتژی خروج است. از آنجاکه با توجه به فضای پیش‌آمده بعد از توافق برجام، یکی از دغدغه‌های اصلی مسوولان دولتی و فعالان اقتصادی بخش خصوصی، تسهیل در جذب منابع خارجی در اقتصاد ایران است، موضوع مذکور می‌تواند از نگاه بخش‌های مختلف داخلی و همچنین سرمایه‌گذاران خارجی مفید فایده باشد. بنابراین در ادامه به‌طور خلاصه به چگونگی کاربرد صندوق پروژه در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی پرداخته می‌شود.

اصولا کانال‌های ورود منابع خارجی به کشور به چهار نوع مختلف قابل تقسیم است. نوع اول، وام‌های تجاری خارجی (Commercial Loans) است که به صورت ارزی بوده و در قالب وام به دولت یا کسب‌وکارهای داخلی پرداخت می‌شود و معمولا نیازمند ضمانت‌های دولتی یا بانک مرکزی است. نوع دوم، وام‌های دولتی (Official Loans) است که دولت‌های توسعه‌یافته، براساس توافقات رسمی و در قالب وام به کشورهای در حال توسعه پرداخت می‌کنند. در نوع سوم که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (Foreign Direct Investment) نام دارد، یک دارایی فیزیکی مثل ساختمان یا بیمارستان یا بخشی از سهام یک شرکت ایرانی توسط سرمایه‌گذار خارجی تملک می‌شود. این نوع سرمایه‌گذاری می‌تواند به‌صورت ارزی (مثل سرمایه‌گذاری در یک میدان نفتی) یا به‌صورت ریالی صورت پذیرد. آن دسته از سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی که به صورت ریالی انجام می‌شود معمولا به‌صورت بلندمدت بوده و از آنجا که نقدشوندگی آن پایین است عمدتا با ریسک نرخ ارز نسبتا بالایی مواجه است.

به‌عنوان مثال سرمایه‌گذاری در یک پروژه ریلی یا یک پروژه جاده‌سازی که 20 سال زمان می‌برد تا اصل و سود سرمایه‌گذاری مستهلک شود، نیازمند برآورد میزان تغییرات نرخ ارز در 20 سال آینده جهت تهیه مدل مالی پروژه برای سرمایه‌گذار خارجی است. بدون تردید، تخمین نرخ ارز 20 سال آینده برای سرمایه‌گذار داخلی بسیار مشکل است چه برسد به سرمایه‌گذار خارجی؛ بنابراین ممکن است این‌گونه سرمایه‌گذاری چندان باب میل سرمایه‌گذاران خارجی نباشد یا سود مورد انتظار آنها به‌دلیل ریسک‌های مترتبه بسیار بالا باشد. آخرین نوع از کانال‌های ورود سرمایه به داخل کشور، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم خارجی (Foreign Indirect Investment) یعنی سرمایه‌گذاری از طریق بازار سرمایه است که این نوع سرمایه‌گذاری، هم می‌تواند از طریق خرید سهام و در قالب ابزار سرمایه‌ای (Equity) و هم از طریق خرید اوراق بدهی و در قالب ابزار بدهی (Debt) انجام پذیرد. در این نوع سرمایه‌گذاری، بازار سرمایه باعث ایجاد شفافیت وضعیت سرمایه‌گذاری شده، ریسک نکول طرف مقابل در معاملات را به طور کامل حذف کرده و از همه مهمتر نقدشوندگی سرمایه‌گذاری انجام‌شده را افزایش می‌دهد.

علاوه‌بر آن ارزش روز بازار در خصوص سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته براساس عرضه و تقاضاهای موجود به‌راحتی قابل شناسایی است، اما سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه می‌تواند به‌صورت انفرادی یا از طریق خرید سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام شود. مزیت سرمایه‌گذاری از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نقدشوندگی بیشتر، بهره‌مندی از مزایای مدیریت حرفه‌ای و اقتصاد مقیاس و کاهش ریسک از طریق تنوع‌سازی سرمایه‌گذاری است. بنابراین، با توجه به کانال‌های مختلف ورود منابع خارجی به ایران که در بالا به آن اشاره شد، در صورتی‌که یک سرمایه‌گذار خارجی قصد سرمایه‌گذاری ریالی در ایران داشته باشد، بازار سرمایه و به‌طور خاص صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند انتخاب مناسبی برای وی باشد. به عنوان مثال اگر سرمایه‌گذار خارجی، قصد سرمایه‌گذاری در دارایی‌های با درآمد ثابت داشته باشد، می‌تواند صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت (Fixed Income Mutual Fund) را انتخاب کند یا مثلا بابت سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات، صندوق زمین و ساختمان (Real Estate Fund) مناسب بوده و صندوق سرمایه‌گذاری در سهام (Equity Mutual Fund) برای یک سرمایه‌گذار که به‌دنبال برداشتن ریسک بازار سرمایه است، انتخاب بهینه‌ای است.

بدون تردید، تعریف انواع دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مثل Private Equity Fund، Real Estate Investment Trust و Hedge Fund که برخی از آنها هم‌اکنون در دستور کار سازمان بورس قرار دارد اجتناب‌ناپذیر بوده و به توسعه هرچه بیشتر بازار سرمایه کمک می‌کند. صندوق پروژه (Project Fund) نیز که در ابتدای بحث انگیزه اصلی و نحوه پیدایش آن شرح داده شد از این قاعده مستثنی نبوده و باتوجه به لزوم توسعه بازار اولیه، باعث افزایش سهم بازار سرمایه از اقتصاد کشور و بالاخص تامین مالی پروژه‌های داخلی خواهد شد. علاوه‌بر آن، برای سرمایه‌گذاران خارجی که قصد دارند در پروژه‌های زیرساخت ایران سرمایه‌گذاری کنند، صندوق پروژه می‌تواند به‌عنوان یک انتخاب مناسب تلقی شود؛ به‌خصوص در شرایط فعلی که براساس گفته مسوولان، ایران پتانسیل دارد حداقل 150 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را به‌راحتی جذب کند که بخش عمده‌ای از آن در حوزه انرژی و زیرساخت مورد نیاز می‌باشد.

به عنوان مثال فرض کنید همان سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه ریلی که در بالا به آن اشاره شد از طریق صندوق پروژه انجام پذیرد؛ در این صورت سرمایه‌گذار خارجی به‌عنوان بانی پروژه و سهامدار عمده صندوق پروژه نه‌تنها می‌تواند از امکان جذب منابع سایر سرمایه‌گذاران بهره‌مند شود، بلکه پس از اجرای پروژه که ریسک‌های اجرای آن کاهش یافته و جریان درآمدی پروژه به‌خوبی قابل تخمین است، می‌تواند به‌راحتی با عرضه سهام خود در بازار، از سرمایه‌گذاری خود خارج شود (Exit Strategy) و اصل و سود سرمایه‌گذاری خود را دریافت کند. ضمنا با توجه به امکان معاملات ثانویه سهم در بازار، در طول دوره ساخت نیز سرمایه‌گذاری انجام‌شده تا حدی نقدپذیر است. نتیجتا، در صورت استفاده از صندوق پروژه، ریسک نرخ ارز برای سرمایه‌گذار خارجی تا حد قابل قبولی کاهش پیدا می‌کند؛ چرا که با توجه به امکان خروج از صندق پس از دوران ساخت، اولا دوره سرمایه‌گذاری بسیار کوتاه‌تر از قبل شده و ثانیا در صورت استفاده از ابزار پوشش ریسک نرخ ارز برای سررسید میان‌مدت (قاعدتا این نوع ابزار که به‌زودی در بازار قابل معامله خواهد بود برای سررسید کوتاه‌مدت و نهایتا میان‌مدت تعریف خواهد شد)، ریسک نرخ ارز به حداقل ممکن خواهد رسید.

با توجه به مزایای فوق، در حال حاضر، نهادهای مختلف مالی مثل هلدینگ‌های تخصصی، شرکت‌های تامین سرمایه و شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری درصدند تا برخی از پروژه‌های بزرگ کشور را از طریق تاسیس صندوق پروژه در بورس تامین مالی کنند. به‌عنوان مثال، صندوق پروژه نیروگاه پرند در مرحله تاسیس نهایی بوده و صندوق پروژه طرح گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان و طرح دوخطه‌کردن مسیر ریلی چادرملو به اردکان در مرحله اخذ موافقت اصولی هستند. امید است که با لطف خداوند متعال، حمایت سازمان بورس و سایر نهادهای دولتی و همچنین تلاش و کوشش بخش خصوصی کشور، نقش بازار سرمایه در توسعه اقتصادی ایران که منجر به رفاه هرچه بیشتر هموطنان عزیز می‌شود، بیش از پیش افزایش یابد.

رئیس حسابرسی داخلی صندوق‌ها منصوب شد

رئیس حسابرسی داخلی صندوق‌های بازنشستگی صنعت نفت با حکم رئیس هیات رئیسه، منصوب شد.

در متن حکم مهندس محمدمهدی رحمتی خطاب به خانم مریم گل‌محمدی آمده است:

«نظر به فعالیت حرفه‌ای و سوابق علمی سرکارعالی در زمینه‌های مدیریت مالی و حسابرسی و به استناد ماده (۱۸) اساسنامه صندوق بازنشستگی، پس‌انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت، حسب پیشنهاد کمیته حسابرسی و موافقت وزیر محترم نفت (رئیس هیأت امناء صندوق) به عنوان رئیس حسابرسی داخلی صندوق برای مدت سه سال منصوب می‌شوید.

از آنجا که امر حسابرسی صندوق نفت برای سلامت و شفافیت جریان امور بسیار حساس و مهم است، ضمن تاکید بر انجام حسابرسی نظام‌مند لازم است ضمن استفاده از ظرفیت‌های حسابرسی داخلی گروه صندوق گزارش‌های حسابرسی صندوق را برای اینجانب و کمیته حسابرسی به منظور بررسی و اقدام لازم و خلاصه مدیریتی آنها را برای استحضار ریاست محترم هیأت امناء (وزیر محترم نفت) ارسال فرمائید.

توفیق سرکار عالی را در ارائه خدمات مطلوب و حرفه‌ای از درگاه ایزد منان مسئلت دارد».

رئیس هیات رئیسه در پیامی جداگانه نیز از تلاش‌های آقای محمدرضا خان‌وفایی در مدت تصدی سمت رئیس حسابرسی داخلی، تشکر و قدردانی کرد. متن پیام یاد شده به شرح زیر است:

«با توجه به ماده 18 اساسنامه صندوق مصوب سوم مهر 1398 هیئت وزیران مبنی بر فعالیت واحد حسابرسی داخلی زیر نظر مستقیم رئیس هیئت امناء به منظور مراعات فرآیند فوق‌الذکر علیرغم تمایل به استفاده از خدمات جنابعالی؛ بدینوسیله از زحمات و تلاش‌های بیدریغ جنابعالی در مدت مسئولیت رئیس حسابرسی داخلی صندوق تشکر و قدردانی میکنم.

مدیریت حرفه‌ای صندوق ها

تازه ها

هوش هیجانی

انگیزش در کار

خلاصه‌سازی مکاتبات و نوشته های اداری

اخلاق حرفه ای

خلاصه‌سازی مکاتبات و نوشته های اداری

قانون مدنی

پرمخاطب ترین دوره ها

روخوانی و روانخوانی قرآن کریم

اخلاق فردی، اجتماعی و اداری

پرسشها و پاسخ های اعتقادی

آداب و اسرار نماز

آشنایی با اندیشه و سیره امام خمینی (ره)

محبوب ترین دوره ها

ارتباطات سازمانی

کیفیت زندگی کاری

تکنیک ها و فنون بهبود سیستم ها و روش ها

مدیریت دانش سازمانی

اخلاق فردی، اجتماعی و اداری

در حال تولید

حقوق اداری

کاربرد فناوری اطلاعات در مدیریت

مبانی حقوقی قراردادها و قوانین حاکم بر آن

تفکر سیستمی

اخبار

به روزرسانی بانک اطلاعات مدرسان دوره های آموزشی

فراخوان دریافت مقاله با موضوع«شرکت های دانش بنیان و بهبود نظام اداری»

برگزاری دوره آموزشی آشنایی با قوانین و مقررات ارتقاء سلامت اداری

فراخوان دریافت مقاله فصلنامه شماره 15 آموزش مدیریت دولتی با موضوع جانشین پروری و مدیریت استعداد

برگزاری دوره‌های توسعۀ شایستگی‌های عمومی مدیران حرفه‌ای؛ تابستان 1401

آغاز سومین دوره تربیت ارزیابان ویژه نظام رتبه بندی معلمان با حضور وزیر آموزش و پرورش

اطلاعیه ها

بخشنامه ها

درباره مرکز

مرکز آموزش مدیریت دولتی با پیشینه ۵۲ ساله در نظام اداری کشور؛ نقش محوری در ارتقاء مدیریت امورعمومی ازطریق آموزش، تربیت و توسعه شایستگی های مدیران و کارکنان بخش دولتی در سطح ملی و منطقه ای برعهده دارد . مهمترین ماموریت های ما خط‌مشی‌گذاری‌ اجرای برنامه‌های آموزشی و توسعه‌ای مدیران و کارکنان در نظام اداری؛ آموزش و تربیت مدیران، کارشناسان و کارکنان دولت و مدیریت شبکه‌های علمی در جهت تولید و انتقال دانش در حوزه نظام اداری و اداره امور عمومی است.