بازار فرا بورس

فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟ ریسک کدام کمتر است؟

به دلیل افزایش علم و آگاهی در خصوص بازارهای مالی، اخیرا مفهوم بورس را زیاد از زبان دوست و آشنا می‌شنویم. همان‌طور که می‌دانید در بازار بورس، سهام‌ شرکت‌‌های بورسی خرید و فروش می‌شوند و شما با این معامله می‌توانید سرمایه خود را افزایش دهید. اما حدودا ۱۴ سال است که در کنار بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس هم ایجاد شده است. این دو بازار با وجود شباهت‌های زیاد، با یک‌دیگر تفاوت هم دارند که دانستن این تفاوت‌ها به سرمایه‌گذاری بهتر شما در بازار سرمایه کمک زیادی می‌کند. ما به طور کامل مفهوم فرابورس و تفاوت‌‌هایش با بازار بورس را برایتان توضیح داده‌ایم. پس تا انتهای این مطلب از بلاگ لندو همراه ما باشید.

منظور از فرابورس چیست؟

پیش از آنکه به تعریف مفهوم فرابورس بپردازیم، اگر درباره بورس و سرمایه‌گذاری در آن اطلاعات دقیق و شفافی ندارید، بهتر است با مفاهیم اولیه بورس و مقدمات سرمایه‌گذاری در این بازار آشنا شوید. پس همین حالا وارد صفحه شروع سرمایه گذاری در بورس در مجله لندو شوید و مفصل در مورد آن بخوانید، سپس اطلاعاتتان را در حوزه بازار فرابورس افزایش دهید.

نام شرکت فرابورس از عبارت انگلیسی Over the Counter Market به معنی «خارج از بورس» گرفته شده است. این بازار که از سال ۸۷ به صورت رسمی کار خود را در ایران آغاز کرده است، تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کند و شما می‌توانید مانند بورس، سهام شرکت‌‌ها را در این بازار خرید و فروش کنید. بازار فرابورس به شرکت‌های متقاضی امکان می‌دهد که با ورود سریع‌تر به بازار سرمایه، از مزایای شرکت‌‌های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، بهره‌مند شوند. این بازار انواع مختلفی دارد که ما مفصل هرکدام را توضیح داده‌ایم.

لازم است بدانید که شرکت‌‌های حاضر در بورس به مراتب سخت‌تر و با نظارت بیشتری وارد این بازار می‌شوند. اما شرکت‌‌هایی که شرایط حضور در بازار بورس را ندارند، می‌‌توانند با حداقل شرایط و زمان بسیار کم، در فرابورس حاضر شوند و فعالیت کنند. به همین دلیل بورس تا حدودی، مقبولیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارد.

انواع بازارهای فرابورس کدامند؟

بازارهای موجود در فرابورس ۶ نوع هستند. برای اینکه سهام فرابورس را با اطمینان بیشتری بخرید و در این مورد اطلاعات کامل و کافی داشته باشید، لازم است این بازارها را همراه با شرایط خاص هر کدام، به تفکیک بشناسید. پس از خواندن ادامه مطلب غافل نشوید (ممنون می‌شویم اگر شناختی از بازار بورس و فرابورس و سرمایه‌گذاری در آن‌ها دارید، نظرتان را در کامنت‌‌های همین مطلب به اشتراک بگذارید).

بازار اول

شرکت‌های بازار اول با سخت‌گیری بیشتری پذیرش می‌شوند و اگر عملکرد نامطلوبی داشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند. حتی اگر ضعف بالا در عملکرد وجود داشته باشد، ممکن است شرکت به کلی از بازار اخراج شود. ریسک شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار کم‌تر از سایر بازارهای فرابورس است و دامنه نوسان روزانه آن‌ها ۱۰ درصد و بدون حجم مبناست. ویژگی‌های شرکت‌های موجود در این بازار به شرح زیر است:

• نباید زیان ساخته باشند
• حداقل ۱۰ درصد سهام ثبت شده آن‌ها شناور باشد
• حداقل ۲۴ ماه از بهره‌برداری آن‌ها گذشته باشد
• مدیرعامل و هیئت مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند

بازار دوم

شرکت‌های این گروه در صورت کسب عملکرد قابل قبول و عالی، می‌توانند به بازار اول منتقل شوند. اما سخت‌گیری در این بازار کمتر از بازار اول است. معمولا شرکت‌های این بازار شرکت‌های کوچک و نوپا و زیان‌ده هستند که قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهام عام را دارند و افزایش سرمایه هم در دستور کار آن‌ها قرار دارد. ویژگی‌های شرکت‌های بازار دوم به شرح زیر است:

• باید حداقل ۱۲ ماه از تاسیس آن‌ها گذشته باشد
• هیچ‌گونه پرونده یا شکایت مالی نداشته باشند
• حداقل ۵ درصد سهام ثبت شده آن‌ها شناور باشد
• میزان آخرین سرمایه ثبت‌ شده در شرکت به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باشد
• مدیرعامل و هیئت‌مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند

بازار پایه

شروطی که در بازار اول و دوم گفته شد، در بازار پایه وجود ندارد چرا که نیازی به پذیرش شرکت‌ها در این بازار نیست. این بازار از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است که به ترتیب از شرکت‌های کم‌ریسک به پرریسک دسته‌بندی شده‌اند. ویژگی‌های شرکت‌های بازار پایه به شرح زیر است:

• نوسان قیمتی در بازار زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است
• شرکت‌های بازار زرد درخواست پذیرش را ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند
• شرکت‌های بازار نارنجی شرکت‌هایی هستند که نام آن‌ها در سازمان بورس ثبت‌ شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند
• در نهایت شرکت‌هایی که پذیرش آن‌ها به دلیل از دست دادن شرایط لازم در بازار بورس و فرابورس لغو می‌شود، در بازار قرمز قرار می‌گیرند

بازار سوم

شرکت‌هایی که هیچ گونه شرایطی را برای پذیرش در فرابورس ندارند و تنها با انجام مراحل اداری عضو بازار می‌شوند، در این بازار قرار می‌گیرند. در این بازار شرکت‌هایی که حتی در مرحله تاسیس هستند، می‌توانند با پذیره‌نویسی اوراق بهادار اقدام به جذب سرمایه کنند.

بازار ابزارهای نوین مالی

کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهام‌ها که به تایید شورای عالی بورس رسیده باشد، همچنین بنا بر اعلام این شورا مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان باشد، می‌تواند در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش شود. از جمله اوراقی که در این بازار معامله می شود به شرح زیر است:

• اوراق مشارکت
• گواهی سرمایه‌گذاری
• صکوک که ویژگی‌های مشخص دارند
• اوراق مشارکت رهنی
• صندوق‌های زمین و ساختمان
• گواهی‌های سپرده بانکی
• و…

بازار شرکت های کوچک (SME)

شرکت فرابورس ایران با راه‌اندازی بازار سرمایه شرکت‌های کوچک و متوسط SME، امکان حضور شرکت‌های دانش‌بنیان را برای بهره‌برداری از مزایای مالی فراهم کرده‌ است. در این شرکت‌ها بیشتر عملکرد آتی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و عملیات مالی حال حاضر آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. حضور شرکت‌های کوچک و تامین مالی آن‌ها از بازارهای شرکت های SME باعث رشد و پیشرفت آن‌ها می‌شود.

پس با توجه به شناختی که از این بازارها در فرابورس دارید، احتمالا می‌دانید که سهام فرابورس را بخرید یا خیر! اما اگر هنوز برای سرمایه‌گذاری در فرابورس تردید دارید، اصلا نگران نباشید. چون ما از تفاوت‌های دو بازار بورس و فرابورس در ادامه صحبت کرده‌ایم و تقریبا کار شما را در مورد انتخاب یکی از این بازارهای سرمایه، راحت کرده‌ایم.

تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟

با وجود شباهت‌های بازار بورس و فرابورس، تفاوت‌هایی هم میان این دو بازار سرمایه وجود دارد که برای خرید بهتر و معامله به صرفه تر لازم است این تفاوت‌‌ها را بشناسید. ضمن اینکه در چنین شرایطی قطعا می‌توانید هوشمندانه‌تر وارد بازار سرمایه و اصول سرمایه‌گذاری شوید.

• تقسیم‌بندی بازار: بازار بورس به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود که فرآیند این دو بازار کاملا به یکدیگر مرتبط است. یعنی اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می‌شود و اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی داشته باشد، به بازار اول منتقل می‌شود. در حالیکه فرابورس ایران ۵ بازار دارد و این مورد اولین تفاوت این دو بازار سرمایه است.
• پذیرش شرکت‌ها: شرایط پذیرش شرکت‌ها در سازمان بورس سخت‌تر است و نظارت بیشتری روی شرکت و عملکرد آن انجام می‌شود. درحالیکه شرکت‌های فرابورسی با شرایط آسان‌تر می‌توانند سهام خود را در این بازار عرضه کنند و از مزایای حضور در فرابورس بهره‌مند شوند.
• ساعت معامله: بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به جز تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
• مالیات در فرابورس: شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند. ضمن اینکه صاحبان سهام در فرابورس، نسبت به سهام فرابورس خود در مجمع عمومی حق رای خواهند داشت.
• شفافیت قیمت‌ها: یکی از مزیت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، شفافیت قیمت‌ها و نظارت سختگیرانه روی آن است. در حالیکه در فرابورس شرایط معاملات با نظر دو طرف قرارداد تعریف می‌شود و به همین دلیل از این عامل بی‌بهره است.

با توجه به مطالب فوق و آشنایی شما با ۵ مورد از تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس، وقت آن است که در مورد ریسک صحبت کنیم. چرا که ریسک و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی، دو مقوله مرتبط هستند که برای سرمایه‌گذاری دلچسب‌تر و ضرر کم‌تر، بهتر است با مقوله ریسک درمورد هر دو بازار بیشتر آشنا شوید.

خوب است بدانید بازار فرا بورس که می‌توانید همین حالا بهترین راه سرمایه‌گذاری در بورس را بشناسید و با انتخاب آن، فردی موفق در حوزه سرمایه‌گذاری باشید. پس با کلیک روی بهترین راه سرمایه گذاری در بورس وارد مقاله شوید و مفصل در مورد بهترین شیوه بخوانید.

بازار فرابورس چیست؟

بازار بورس و فرابورس، دو مفهوم نام ‌آشنا در بازار سرمایه کشور هستند که براساس کارکردهایشان تفاوت‌هایی با هم دارند. همان طور که در مقاله « انواع بازار بورس در ایران کدام است؟ » گفتیم، یکی از بازارهای بورس در ایران، فرابورس است. فرابورس، بازار بورس رسمی است که بعد از بورس اوراق بهادار و بورس کالا ایجاد شده است و متشکل از 9 بازار با کارکرد و مقررات جداگانه است. هدف از ایجاد بازار فرابورس را می‌توان هدایت نقدینگی موجود در بازار به سرمایه‌گذاری مولد و اثرگذار خواند و با توجه به شرایط ساده‌تری که در پذیرش دارد، امکان سرمایه‌گذاری را برای شرکت‌های کوچک‌تر را نیز فراهم می‌کند.

در این نوشتار در خصوص فرابورس و چگونگی سرمایه‌گذاری در فرابورس ایران خواهیم خواند.

نگاهی به رسالت فرابورس ایران

در چارچوب برنامه‌های اقتصادی کشور برای فرابورس ایران یک رسالت اصلی در نظر گرفته شده است. این رسالت، ایجاد بازاری کارا و شفاف، اعتمادافزایی به منظور ایجاد بستری برای تامین مالی و درج اوراق بهادارسازی خوانده شده تا بازار سرمایه کشور به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد، بتواند در خدمت زندگی مردم باشد. فرابورس، بازار خارج از بورس است که در اصطلاح انگلیسی به آن Over the Counter Market یا به اختصار OTC می‌گویند. این اصطلاح جهانی در آن جایی به کار می‌رود که سهام شرکت‌هایی با شفافیت کمتر و وضعیت سودآوری نامطلوب، به صورت توافقی میان خریدار و فروشنده در این بازار معامله می‌شوند. در ایران این بازار با نظارت کمتری از سمت نهادهای نطارتی فعالیت می‌کند که سبب کاهش زمان پذیرش شرکت‌ها نیز می‌شود.

10 محور خدمت‌رسانی فرابورس ایران

فرابورس ایران را می‌توان یک شرکت خدمات‌محور دانست که خدمات آن در حوزه‌های متنوعی از مسائل مالی ارائه می‌شود. فرابورس ایران با هدف پاسخگویی به نیازهای موجود در بازار سرمایه کشور، در 10 محور اصلی خدمت‌رسانی دارد.

1. پذیرش سهام، اوراق بدهی و انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری: از وظایف شرکت فرابورس ایران، ایجاد و تسهیل فرآیند ورود ناشران اوراق بهادار علاقه‌مند به بازار سرمایه است.
2. عرضه‌یک‌جای اوراق بهادار: امکان عرضه یک‌جای سهام شرکت‌های معاف از ثبت نزد سازمان اعم از سهامی عام یا خاص بر اساس الگوی انجام معاملات عمده، از امکانات منحصر به فرد فرابورس ایران است.
3. پذیره‌نویسی: سهام شرکت‌های در شرف تاسیس و یا پذیره‌نویسی سهام ناشی از سلب حق تقدم شرکت‌های سهامی عام خارج از بورس، در فرابورس پذیرفته می‌شود و متقاضیان این خدمات می‌توانند پس از اخذ مجوز لازم از سازمان بورس به فرابورس مراجعه کنند.
4. خدمات به ناشران ثبت‌شده نزد سازمان: نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی عام در بازار پایه فرابورس انجام می‌شود.
5. خدمات به دولت: از جمله وظایف فرابورس ایران، ارائه خدمات مختلف در راستای تأمین مالی و تسویه بدهی‌های دولت به پیمانکاران بخش‌های مختلف از طریق انتشار و پذیرش اوراق بدهی نظیر مشارکت، اجاره، مرابحه، منفعت و اسناد خزانه اسلامی است.
6. خدمات به متقاضیان تسهیلات مسکن: از مهرماه سال 1389 و بر اساس یک توافق سه جانبه میان فرابورس، بانک مسکن و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه، تخصیص و معاملات ثانویه اوراق حق تقدم استفاده از تسهیلات بانک مسکن در سامانه معاملات فرابورس ایران و از طریق شعب کارگزاران عضو فرابورس و همچنین شعب بانک مسکن قابل انجام است.
بازار فرا بورس
7. خدمات به سرمایه‌گذاران (ناشران): تعامل با ناشران پذیرفته‌شده پس از پذیرش و انجام عرضه سهام به صورت متناوب ادامه داشته و اطلاع‌رسانی‌های لازم در خصوص بازار اول، دوم و همچنین بازار پایه صورت می‌گیرد.
8. خدمات راهبری سامانه‌های بازار (عملیات، نظارت و بازرسی بازار): فراهم آوردن بستر انجام معاملات کارا، شفاف و منصفانه و نظارت بر حسن انجام معاملات در این راستا صورت می‌گیرد.
9. خدمات در حوزه بازار بدهی: فرابورس ایران از سال 1389 به منظور توسعه بازار بدهی کشور، اقدام به طراحی و پیاده‌سازی ابزارهای مالی مبتنی بر بدهی کرده است. برای نخستین بار نیز منابع مالی مورد نیاز شرکت هواپیمایی ماهان به منظور خرید یک فروند هواپیمای ایرباس از طریق انتشار اوراق اجاره در فرابورس، تامین شد.
10. خدمات به سرمایه‌گذاران: شامل پیگیری و تعامل با ناشر و سازمان بورس در خصوص گشایش سریع‌تر نمادهای معاملاتی و تهیه گزارش‌های آماری و انتشار آن می‌شود.

9 بازار فعال در فرابورس ایران

بازارهای فرابورس ایران به دو بازار اوراق پذیرفته‌شده و اوراق پذیرفته‌نشده تقسیم‌بندی می‌شود که اوراق پذیرفته‌شده شامل شش بازار و اوراق‌ پذیرفته‌نشده شامل سه‌بازار می‌شود.

بازار اوراق پذیرفته شده

این بازار محلی برای داد و ستد طیف وسیعی از ابزارهای مالی است که در آن به منظور حمایت از سرمایه‌گذاران و کنترل ریسک پرتفوی سرمایه‌گذار، ضوابط خاص معاملاتی توسط ناظر صادر شده و ناشران این اوراق نیز بر مبنای دستورالعمل‌های موجود موظف به افشای دوره‌ای اقلام مختلف اطلاعاتی خود هستند. این بازار شامل 6 بازار زیر می‌شود:

1. بازار اول: در این بازار، شرکت‌های سهامی عام با رعایت دستورالعمل‌ها، مجاز به انتشار سهام خود هستند. در بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری معامله می‌شوند.
2. بازار دوم: در این بازار نیز همچون بازار اول، شرکت‌های سهامی عام با رعایت دستورالعمل‌ها، مجاز به عرضه سهام خود هستند. شرایط پذیرش در این بازار منعطف‌تر از بازار اول است. در بازار دوم نیز سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری معامله می‌شوند. دامنه نوسان سهام موجود در بازار اول و دوم فرابورس، همانند دامنه نوسان بازار بورس است.
3. بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME): تشکیل این بازار، تحقق اهداف استراتژیک بوده و جذب سرمایه‌گذاران خرد مورد توجه نیست. باتوجه به اهداف استراتژیک بازار سرمایه در خصوص کمک به تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی، شرکت‌های کوچک و متوسط متقاضی حضور در بازار سرمایه، شرایط پذیرش ساده‌تری خواهند داشت.
4. بازار پایه: معاملات تمام تشکل‌های خودانتظام و نهادهای مالی دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار همانند بورس‌ها و شرکت ‌سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، در تابلو «پایه» انجام می‌شود. شرکت‌هایی در بازار پایه فرابورس ثبت می‌شوند که فرایند پذیرش در بورس را طی نمی‌کنند. بازار پایه فرابورس شامل سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز است که شرایط پذیرش شرکت‌ها در هر کدام از این تابلوها متفاوت است. جزئیات بازار پایه را می‌توانید در مقاله « بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟» مطالعه کنید.
5. بازار ابزارهای نوین مالی: بازار ابزارهای نوین مالی به 4 محور انواع صکوک، اوراق تسهیلات مسکن، اسناد خزانه اسلامی و صندوق‌ها تقسیم می‌شود. در واقع در این بازار تمامی ابزارهای مالی به استثنای سهام و حق تقدم خرید سهام پذیرفته می‌شود. اوراق منفعت نیز در سال 1396 برای نخستین بار در این بازار عرضه شد.
6. بازار مشتقه: افزایش عمق بازار، کارایی بازار و مدیریت ریسک از دلایل آغاز به کار بازار مشتقه در سال 1396 بوده است. این بازار محلی برای معامله انواع قراردادهای اختیار معامله، قراردادهای آتی، پیمان آتی و قراردادهای معاوضه خوانده می‌شود. مقاله « بازار مشتقه چیست؟» درباره این بازار به طور کامل توضیح داده است.

بازار اوراق پذیرفته نشده

نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشده در بازارهای «پایه ب» و «پایه ج» و بازار سوم صورت می‌گیرد.

1. بازار پایه ب: در این بازار پایه امکان معاملات سهام در در تابلو مجزا «پایه ب» امکان‌پذیر است. شرکت‌هایی که در سال شمسی منتهی به دوره رسیدگی، از ضریب نقدشوندگی بالای 10 درصد برخوردار باشند در این بازار امکان حضور دارند.
2. بازار پایه ج: در این بازار پایه امکان معاملات سهام در در تابلو مجزا «پایه ج» امکان‌پذیر است. شرکت‌هایی که فاقد شرایط مندرج در تابلو «پایه الف» و تابلو «پایه ب» هستند، در این بازار امکان فعالیت دارند.
3. بازار سوم: معاملات عمده اوراق بهاداری که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را نداشته‌اند در بازار سوم امکان فعالیت دارند. در معاملات عمده یا عرضه یک جای اوراق، سهامدار عمده درصدی از سهام شرکت را عرضه می‌کند. در این بازار، بازارهایی همچون بازار دارایی فکری فرابورس ایران که محلی برای سرمایه‌های فکری و دانش‌بنیان کشور شناخته می‌شود، فعالیت دارند. از جمله مزایای عرضه در بازار سوم فرابورس ایران را باید بهره‌مندی از معافیت مالیاتی برای متقاضیان عرضه دانست. بازار سوم را نباید بازاری شامل معاملات دست دوم اوراق دانست.

کلام آخر

معاملات سهام در بازار فرابورس همانند معاملات سهام در بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه و از ساعت 9 صبح تا 12:30 صورت می‌پذیرد. فرایند خرید و فروش سهام در بازار فرابورس با فرایند خرید و فروش در بازار بورس تفاوتی ندارد. برای انجام معاملات در بازار فرابورس، افراد باید کد بورسی داشته و از طریق درگاه‌های معاملاتی کارگزاری‌ها اقدام کنند. همان طور که در بازار فرا بورس بالا بیان کردیم، پذیرش شرکت‌ها در بازار فرابورس بسیار راحت تر از بازار بورس است. بنابراین ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار بسیار بیشتر است. این موضوع به این معنی نیست که شرکت‌هایی که در فرابورس هستند ارزنده نیستند، بلکه بدین معنی است که برای معاملات سهام این شرکت‌ها باید بررسی‌های بیشتری را در نظر گرفت. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص بازار فرابورس می‌توانید به سایت شرکت فرابورس ایران مراجعه کنید.

فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟ ریسک کدام کمتر است؟

به دلیل افزایش علم و آگاهی در خصوص بازارهای مالی، اخیرا مفهوم بورس را زیاد از زبان دوست و آشنا می‌شنویم. همان‌طور که می‌دانید در بازار بورس، سهام‌ شرکت‌‌های بورسی خرید و فروش می‌شوند و شما با این معامله می‌توانید سرمایه خود را افزایش دهید. اما حدودا ۱۴ سال است که در کنار بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس هم ایجاد شده است. این دو بازار با وجود شباهت‌های زیاد، با یک‌دیگر تفاوت هم دارند که دانستن این تفاوت‌ها به سرمایه‌گذاری بهتر شما در بازار سرمایه کمک زیادی می‌کند. ما به طور کامل مفهوم فرابورس و تفاوت‌‌هایش با بازار بورس را برایتان توضیح داده‌ایم. پس تا انتهای این مطلب از بلاگ لندو همراه ما باشید.

منظور از فرابورس چیست؟

پیش از آنکه به تعریف مفهوم فرابورس بپردازیم، اگر درباره بورس و سرمایه‌گذاری در آن اطلاعات دقیق و شفافی ندارید، بهتر است با مفاهیم اولیه بورس و مقدمات سرمایه‌گذاری در این بازار آشنا شوید. پس همین حالا وارد صفحه شروع سرمایه گذاری در بورس در مجله لندو شوید و مفصل در مورد آن بخوانید، سپس اطلاعاتتان را در حوزه بازار فرابورس افزایش دهید.

نام شرکت فرابورس از عبارت انگلیسی Over the Counter Market به معنی «خارج از بورس» گرفته شده است. این بازار که از سال ۸۷ به صورت رسمی کار خود را در ایران آغاز کرده است، تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کند و شما می‌توانید مانند بورس، سهام شرکت‌‌ها را در این بازار خرید و فروش کنید. بازار فرابورس به شرکت‌های متقاضی امکان می‌دهد که با ورود سریع‌تر به بازار سرمایه، از مزایای شرکت‌‌های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، بهره‌مند شوند. این بازار انواع مختلفی دارد که ما مفصل هرکدام را توضیح داده‌ایم.

لازم است بدانید که شرکت‌‌های حاضر در بورس به مراتب سخت‌تر و با نظارت بیشتری وارد این بازار می‌شوند. اما شرکت‌‌هایی که شرایط حضور در بازار بورس را ندارند، می‌‌توانند با حداقل شرایط و زمان بسیار کم، در فرابورس حاضر شوند و فعالیت کنند. به همین دلیل بورس تا حدودی، مقبولیت بیشتری برای سرمایه‌گذاری دارد.

انواع بازارهای فرابورس کدامند؟

بازارهای موجود در فرابورس ۶ نوع هستند. برای اینکه سهام فرابورس را با اطمینان بیشتری بخرید و در این مورد اطلاعات کامل و کافی داشته باشید، لازم است این بازارها را همراه با شرایط خاص هر کدام، به تفکیک بشناسید. پس از خواندن ادامه مطلب غافل نشوید (ممنون می‌شویم اگر شناختی از بازار بورس و فرابورس و سرمایه‌گذاری در آن‌ها دارید، نظرتان را در کامنت‌‌های همین مطلب به اشتراک بگذارید).

بازار اول

شرکت‌های بازار اول با سخت‌گیری بیشتری پذیرش می‌شوند و اگر عملکرد نامطلوبی داشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند. حتی اگر ضعف بالا در عملکرد وجود داشته باشد، ممکن است شرکت به کلی از بازار اخراج شود. ریسک شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار کم‌تر از سایر بازارهای فرابورس است و دامنه نوسان روزانه آن‌ها ۱۰ درصد و بدون حجم مبناست. ویژگی‌های شرکت‌های موجود در این بازار به شرح زیر است:

• نباید زیان ساخته باشند
بازار فرا بورس
• حداقل ۱۰ درصد سهام ثبت شده آن‌ها شناور باشد
• حداقل ۲۴ ماه از بهره‌برداری آن‌ها گذشته باشد
• مدیرعامل و هیئت مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند

بازار دوم

شرکت‌های این گروه در صورت کسب عملکرد قابل قبول و عالی، می‌توانند به بازار اول منتقل شوند. اما سخت‌گیری در این بازار کمتر از بازار اول است. معمولا شرکت‌های این بازار شرکت‌های کوچک و نوپا و زیان‌ده هستند که قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهام عام را دارند و افزایش سرمایه هم در دستور کار آن‌ها قرار دارد. ویژگی‌های شرکت‌های بازار دوم به شرح زیر است:

• باید حداقل ۱۲ ماه از تاسیس آن‌ها گذشته باشد
• هیچ‌گونه پرونده یا شکایت مالی نداشته باشند
• حداقل ۵ درصد سهام ثبت شده آن‌ها شناور باشد
• میزان آخرین سرمایه ثبت‌ شده در شرکت به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باشد
• مدیرعامل و هیئت‌مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند

بازار پایه

شروطی که در بازار اول و دوم گفته شد، در بازار پایه وجود ندارد چرا که نیازی به پذیرش شرکت‌ها در این بازار نیست. این بازار از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است که به ترتیب از شرکت‌های کم‌ریسک به پرریسک دسته‌بندی شده‌اند. ویژگی‌های شرکت‌های بازار پایه به شرح زیر است:

• نوسان قیمتی در بازار زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است
• شرکت‌های بازار زرد درخواست پذیرش را ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند
• شرکت‌های بازار نارنجی شرکت‌هایی هستند که نام آن‌ها در سازمان بورس ثبت‌ شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند
• در نهایت شرکت‌هایی که پذیرش آن‌ها به دلیل از دست دادن شرایط لازم در بازار بورس و فرابورس لغو می‌شود، در بازار قرمز قرار می‌گیرند

بازار سوم

شرکت‌هایی که هیچ گونه شرایطی را برای پذیرش در فرابورس ندارند و تنها با انجام مراحل اداری عضو بازار می‌شوند، در این بازار قرار می‌گیرند. در این بازار شرکت‌هایی که حتی در مرحله تاسیس هستند، می‌توانند با پذیره‌نویسی اوراق بهادار اقدام به جذب سرمایه کنند.

بازار ابزارهای نوین مالی

کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهام‌ها که به تایید شورای عالی بورس رسیده باشد، همچنین بنا بر اعلام این شورا مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان باشد، می‌تواند در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش شود. از جمله اوراقی که در این بازار معامله می شود به شرح زیر است:

• اوراق مشارکت
• گواهی سرمایه‌گذاری
• صکوک که ویژگی‌های مشخص دارند
• اوراق مشارکت رهنی
• صندوق‌های زمین و ساختمان
• گواهی‌های سپرده بانکی
• و…

بازار شرکت های کوچک (SME)

شرکت فرابورس ایران با راه‌اندازی بازار سرمایه شرکت‌های کوچک و متوسط SME، امکان حضور شرکت‌های دانش‌بنیان را برای بهره‌برداری از مزایای مالی فراهم کرده‌ است. در این شرکت‌ها بیشتر عملکرد آتی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و عملیات مالی حال حاضر آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. حضور شرکت‌های کوچک و تامین مالی آن‌ها از بازارهای شرکت های SME باعث رشد و پیشرفت آن‌ها می‌شود.

پس با توجه به شناختی که از این بازارها در فرابورس دارید، احتمالا می‌دانید که سهام فرابورس را بخرید یا خیر! اما اگر هنوز برای سرمایه‌گذاری در فرابورس تردید دارید، اصلا نگران نباشید. چون ما از تفاوت‌های دو بازار بورس و فرابورس در ادامه صحبت کرده‌ایم و تقریبا کار شما را در مورد انتخاب یکی از این بازارهای سرمایه، راحت کرده‌ایم.

تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟

با وجود شباهت‌های بازار بورس و فرابورس، تفاوت‌هایی هم میان این دو بازار سرمایه وجود دارد که برای خرید بهتر و معامله به صرفه تر لازم است این تفاوت‌‌ها را بشناسید. ضمن اینکه در چنین شرایطی قطعا می‌توانید هوشمندانه‌تر وارد بازار سرمایه و اصول سرمایه‌گذاری شوید.

• تقسیم‌بندی بازار: بازار بورس به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود که فرآیند این دو بازار کاملا به یکدیگر مرتبط است. یعنی اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می‌شود و اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی داشته باشد، به بازار اول منتقل می‌شود. در حالیکه فرابورس ایران ۵ بازار دارد و این مورد اولین تفاوت این دو بازار سرمایه است.
• پذیرش شرکت‌ها: شرایط پذیرش شرکت‌ها در سازمان بورس سخت‌تر است و نظارت بیشتری روی شرکت و عملکرد آن انجام می‌شود. درحالیکه شرکت‌های فرابورسی با شرایط آسان‌تر می‌توانند سهام خود را در این بازار عرضه کنند و از مزایای حضور در فرابورس بهره‌مند شوند.
• ساعت معامله: بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به جز تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
• مالیات در فرابورس: شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند. ضمن اینکه صاحبان سهام در فرابورس، نسبت به سهام فرابورس خود در مجمع عمومی حق رای خواهند داشت.
• شفافیت قیمت‌ها: یکی از مزیت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، شفافیت قیمت‌ها و نظارت سختگیرانه روی آن است. در حالیکه در فرابورس شرایط معاملات با نظر دو طرف قرارداد تعریف می‌شود و به همین دلیل از این عامل بی‌بهره است.

با توجه به مطالب فوق و آشنایی شما با ۵ مورد از تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس، وقت آن است که در مورد ریسک صحبت کنیم. چرا که ریسک و سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی، دو مقوله مرتبط هستند که برای سرمایه‌گذاری دلچسب‌تر و ضرر کم‌تر، بهتر است با مقوله ریسک درمورد هر دو بازار بیشتر آشنا شوید.

خوب است بدانید که می‌توانید همین حالا بهترین راه سرمایه‌گذاری در بورس را بشناسید و با انتخاب آن، فردی موفق در حوزه سرمایه‌گذاری باشید. پس با کلیک روی بهترین راه سرمایه گذاری در بورس وارد مقاله شوید و مفصل در مورد بهترین شیوه بخوانید.

بازار بازار فرا بورس اول و دوم فرابورس کجاست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

از سال 1346 بود که بورس ایران به‌طور رسمی با انجام چند معامله روی سهام بانک توسعه‌‌‌‌‌‌‍ صنعتی و معدنی فعالیت خود را آغاز کـرد.

فعالیت بورس ایران تنها به یک بازار ختم نشد. بلکه در طی سال‌ها چندین بازار با نام‌هایی چون فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی به زیرمجموعه بورس اضافه شد.

بازار فرابورس نیز شامل 4 زیر مجموعه می‌شود که شامل بازار اول، بازار دوم، بازار سوم و بازار پایه فرابورس است. در این مقاله به تفصیل درباره بازار اول و دوم فرابورس صحبت کرده و ویژگی‌های شرکت‌های قابل پذیرش در بازار اول و دوم فرابورس را بررسی خواهیم کرد.

تعریف بازار فرابورس ایران

فرابورس بازاری مجزا از بورس بوده که فعالیت خود را از سال ۱۳۸۷ تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرده است. ساختار فرابورس شباهت بالایی به بورس دارد.

تفاوت عمده بورس با بازار فرابورس در شرایط پذیرش شرکت‌ها است. شرکت‌ها برای پذیرش در بورس شرایط سخت‌گیرانه‌تری دارند و باید گزارشات بیشتری از عملکرد خود در طی سال ارائه بدهند.

با توجه به شرایط سخت بورس، شرکت‌هایی که مایل به شرکت در بازار سرمایه ایران هستند ولی شرایط بورس را ندارند، می‌توانند وارد بازار فرابورس شوند؛ زیرا فرابورس قوانین آسان‌تری نسبت به بورس دارد.

فرابورس به شرکت‌های متقاضی ورود به بازار سرمایه این اجازه را می‌دهد تا با شرایط پذیرش آسان‌تری بازار فرا بورس وارد این بازار شده و از تمام مزایای شرکت‌های عضو بازار سرمایه بهره ببرند.

تعریف بازار اول و دوم فرابورس

شرکت‌ها برای پذیرش در بازار اول و دوم فرابورس باید امیدنامه تدوین کرده و مدارک و مستندات شرکت را به بازار سرمایه ارائه دهند. پس از بررسی مدارک و وضعیت مالی شرکت توسط بازار سرمایه در صورت احراز شرایط سهام شرکت وارد معاملات بازار سرمایه می‌شود.

ویژگی شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اول فرابورس

شرکت‌های پذیرفته شده در بورس ویژ‌گی‌های مخصوص به خود را دارند که به بررسی این ویژگی‌ها می‌پردازیم:

• حداقل ۱۰ درصد از سهام ثبت شده آن شناور باشد.
• تعداد سهامداران آن حداقل ۲۰۰ نفر باشد.
• حداقل دو سال از زمان بهره برداری شرکت گذشته باشد.
• آخرین سرمایه ثبت شده شرکت حداقل ده میلیارد ریال باشد.
• شرکت زیان انباشته‌ نداشته باشد.
• گزارش حسابرس برای آخرین دوره یا سال مالی منتهی، عدم اظهار نظر یا اظهار نظر مردود نباشد.
• مطابق اظهار نظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد.
• در دوره یا سال مالی منتهی به پذیرش سودآور باشد.
• چشم انداز روشنی از تداوم سودآوری و فعالیت شرکت و صنعت مربوطه داشته باشد.
• براساس آخرین صورت‌های مالی سالانۀ حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌های آن حداقل ۱۵ درصد باشد.
• دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته باشد.
• آخرین صورت‌های مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد.
• در زمان ارائه درخواست پذیرش و آخرین دوره یا سال مالی قبل از ارائه درخواست، حسابرس شرکت باید از میان حسابرسان معتمد سازمان انتخاب شده باشد.
• اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آن دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سو شهرت حرفه‌ای نباشند.

ویژگی شرکت‌های پذیرفته شده در بازار دوم فرابورس

در بین بازار اول و دوم فرابورس، بازار دوم فرابورس، ساختار منعطف‌تری نسبت به بازار اول فرابورس دارد. شرکت‌ها به منظور پذیرش در بازار دوم فرابورس باید شرایط زیر را داشته باشند:

• حداقل یک‌سال از تاسیس آن گذشته باشد.
• حداقل ۵ درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد.
• آخرین سرمایه ثبت شده آن حداقل یک میلیارد ریال باشد.
• دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته باشد.
• آخرین صورت‌های مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد.
• در صورتی که حسابرس شرکت از بین موسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب نشده باشد، باید در اولین مجمع عمومی بعد از ثبت نزد سازمان، حسابرس خود را از میان موسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب نماید.
• اظهار نظر حسابرس در خصوص آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده، «مردود» یا «عدم اظهار نظر» نباشد.
• اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سو شهرت نباشند.
• مطابق اظهارنظر حسابرس، از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت خود و شرایط پذیرش در فرابورس جهت افشاء مناسب اطلاعات برخوردار باشد.
• در بازار دوم فرابورس، شرکت‌های زیان ده و شرکت‌های کوچک نیز امکان پذیرش دارند.

نتیجه‌گیری

با وجود ویژگی‌هایی که برای بازار اول و دوم فرابورس مطرح شد، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و حتی بلندمدت بازار فرابورس می‌تواند سودده باشد. برای سرمایه‌گذاری بهینه و سودده در این بازار باید توانایی تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها را داشت تا توانست سهام سودده را انتخاب کرد.

آیا شما در حین انتخاب سهام برای سرمایه‌گذاری به دسته‌بندی بورس، فرابورس و سایر دسته‌بندی‌های آن توجه می‌کنید؟

بازار فرا بورس

همانطور که پیش از این نیز بیان شد در حقیقت بازار فرابورس ایجاد شد تا شرکت هایی که نتوانستند به بازار بورس راه پیدا کنند، بتوانند در بازار فرابورس سهام خود را عرضه کنند. به عبارت دیگر بازار فرابورس شرایط پذیرش ساده تری دارد، برای مثال شرکت ها با سرمایه کمتری می توانند در بازار فرابورس پذیرش شوند، سهام شناور کمتری نیاز دارند و سابقه مورد نیاز شرکت های فعال در فرابورس کمتر از بورس است.
در ادامه به صورت مختصر بخش های مختلف بازار بورس و فرابورس معرفی و مقایسه می شود.

بازار بورس و فرابورس به چند بخش مختلف تقسیم می شوند:

• بورس شامل دو بازار اول و بازار دوم است، به طور کلی شرکت هایی که در بازار اول فعالیت می کنند در صورتی که عملکرد مناسبی نداشته باشند به بازار دوم منتقل می شوند و در طرف مقابل شرکت هایی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشند می توانند به بازار اول منتقل شوند. سهام شرکت های مورد معامله در این دو بازار نیز نسبت به برخی ویژگی ها که در بخش ای آتی بررسی خواهد شد به دو بخش تالار اصلی و فرعی تقسیم می شوند.

تفاوت و مزایای بازار اول و دوم بورس:

1. وضعیت مالی و عملکردی شرکت های عضو بازار اصلی تر و بالاتر، شفاف تر بوده و تحت نظارت بیشتری از سوی سازمان بورس قرار دارند.
2. هر قدر که جایگاه یک شرکت در سلسله مراتب بورسی و فرابورسی پایین تر می رود، از شفافیت و نظارت بر آن کاسته می شود.
3. از لحاظ حقوقی و صرف نظر از تحلیل های بنیادی سهم، به سرمایه گذاران بلند مدت کم ریسک توصیه می شود نسبت به خرید سهام شرکت های بورسی و خصوصا بازار اول اقدام کنند. بدیهی است سهامداران پر ریسک و یا نوسانگیران بر اساس علم تکنیکال، این دغدغه را ندارند.

• فرابورس به پنج بازار دسته بندی شده است:

بازار اول: در بازار اول فرابورس سهام شرکت ها و واحدهای صندوق های سرمایه گذاری پذیرش و معامله می شود.

بازار دوم: بازار دوم فرابورس تنها شامل سهام شرکت های سهامی عام هست، سهام شرکت های زیان ده، تازه تاسیس و آنهایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام را دارند نیز در بازار دوم پذیرفته می شوند.

بازار پایه: این بازار به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شد، شرکت های این بازار فرآیند پذیرش را طی نمی کنند و به سه دسته تقسیم می شوند، طبق قوانین جدید شرکت های این بازار در سه بازار پایه ی زرد، نارنجی و قرمز دسته بندی شده و دامنه ی نوسان روزانه آنها به ترتیب 1 و 2 و 3 درصد است. شرکت های درج شده در بازار پایه الزامی به ارائه بودجه ندارند و تنها صورت های مالی سالانه و میان دوره ای را منتشر می کنند.(شرایط بازار پایه متفاوت بوده و پیشنهاد می شود که بدون اطلاع هرگز در این بازار سرمایه گذاری نکنید).

بازار سوم یا عرضه: این بازار جهت عرضه یکجا (عرضه های بلوکی) و پذیره نویسی اوراق بهادار است.

ابزارهای نوین مالی: معاملات سایر اوراق بهادار، اوراق مشارکت، اوراق تسهیلات مسکن، اوراق رهنی، اوراق اجاره و . در این بازار انجام می شود. که معمولا این معاملات توسط بانک ها صورت می گیرد.

اگر در زمینه‌های فوق الذکر سوال داشته یا نیاز به مشاوره دارید می توانید با مشاوران بورس کست در تماس باشید.